Презентация №11
.pdf
Социал фактлар
(“sui generis” –“ягона” )
}Дюркгейм социология социал воқеликни ўрганиши керак,
деб ўйлаган.
}Социал воқеликнинг элементлари эса социал фактлар ҳисобланиб, уларнинг йиғиндиси жамиятни ташкил этади.
}Демак, социал фактлар социологиянинг предмети сифатида намоён бўлади.
Социал фактлар турлари:
Моддий: Номоддий:
}Морфологик фактлар –
индивидлар ўртасидаги тартиб ва боғлиқликни ўрнатади:
}аҳоли сони ва зичлиги,
}турмуш шакли,
}географик жойлашув ва ҳ.к.
}Коллектив тасаввурлар:
}умумий ғоялар ва туйғулар,
}ахлоқий қоидалар ва эътиқод,
}умумий хатти-ҳаракат қоидалари,
}инсонларнинг иқтисодий мотивлари ва қизиқишлари
Номоддий
фактлар
ахлоқ |
жамоавий |
жамоавий |
ижтимоий |
|
виждон |
ваколатлар |
оқимлар |
||
|
“социал факт” = “институт”
}Кейинчалик эса бу қарашини ривожлантириб, Дюркгейм “социал факт” атамасини бунданда кенг маънода талқин этади ва уни ўзига хос тарзда “институт” термини билан ифодалайди ва социологияни қуйидагича таърифлайди:
}Социологияни институтлар, уларнинг генезиси ва функционаллашуви тўғрисидаги фан сифатида олиб қараш мумкин.
Социология
социал |
социал |
умумий |
морфология |
физиология |
социология |
жамиятнинг |
жамиятларнинг «ҳаётий |
умумий биология каби |
намоён бўлиш»ларини |
назарий синтезни |
|
структурасини, моддий |
тадқиқ этиб, бир қатор |
амалга оширади ва |
шаклини ўрганади |
хусусий фанларни |
нисбатан умумийроқ |
|
қамраб олади |
қонунларни ўрнатади |
«Социологизм»нинг онтологик жиҳати:
}Социал воқелик бошқа воқеликлар каби қатъий, асосли ва «реал» бўлиб, улар каби маълум қонунлар асосида ривожланади.
}Жамият – ўзига хос реаллик, яъни социал воқеликнинг индивидуал воқелик, яъни индивидларда гавдаланган биопсихик воқеликка нисбатан автономлигини билдиради.
“Социологизм” концепциясининг аҳамияти:
}жамиятни уни ташкил этувчи индивидларга нисбатан мустақил объектив воқелик сифатида тан олиниши;
}социал муҳитнинг индивидуал онг ва хулқ-атворга таъсирининг кўриб чиқилиши, шунингдек
ахлоқ, дин ва билиш жараёнининг социал табиатининг асосланиши.
Эътиборингиз учун раҳмат!