Шумера-акадская цывілізацыя

Вядома каля 150 літаратурных помнікаў гэтай культуры, захаваліся фрагменты.

«Эпас аб Гельгамешы» - самы старажытны твор.

Гэта народ матэматыкаў, астраномаў, астролагаў, музыкаў, будаўнікоў, былі майстрамі разьбы, гравіроўкі, інкрустацыі.

Шумерскія пабудовы – зікураты – культавыя будынкі.

Шумера-акадская цывілізацыя

Музычная культура – інструментальная (арфа, габой, барабан).

Міфы шумер сталі часткай культуры і інш. Народаў, былі адлюстраваны ў Бібліі.

Культура Вавілона

Росквіт у ІІ тыс. да н.э. Пры цары Хамурапі. Законы цара Хамурапі (282 арт.) высечаны

на 2-метр. базальтавым слупе.

Узнікла першая свецкая школа-акадэмія (Э-дуба).

Архітэктура: храмавая, горадабудаў- ніцтва, палацавая (палац цара Навухданосара ІІ, Вавілонская вежа, зялёныя тэрасы і дахі Вавілона – вісячыя сады Семіраміды).

Культура Старажытнай Індыі

Перыядызацыя:

Індская цывілізацыя (ІІІ тыс. да. н.э.)

Харапская цывілізацыя (2500-1700 гг. да н.э.)

Ведыйскі перыяд (1700-600 гг. да н.э.)

Эпоха Маур'еў (600-185 гг. да н.э.)

Культура Старажытнай Індыі

Ключавыя паняцці светапогляду: Сансара – вучэнне пра неперарыўны

кругазварот жыцця і смерці.

Карма – лёс, напазбежнае наканаванне. Майя – вучэнне пра памылкі чалавека на

шляху да вышэйшай рэальнасці – Адзінаму. Дабро і зло – уласцівасці майі.

Драхма – вечны сусветны маральны закон, уключае кола абавязкаў, адказнасці чалавека.

Інкарнацыя – вучэнне пра перасяленне душ. Смерць – яднанне, духоўнае вызваленне і прабуджэнне.

Культура Старажытнай Індыі

У Ведыйскі перыяд фарміруюцца філасофія, міфалогія, асновы індуізму і будызму.

Будызм, індуізм узніклі ў І тыс. да н.э. Брахманізм – старажытныя політэістыч-ныя

вераванні VII-ІІ ст.ст. да н.э., адлюстраваліся ў позневедыйскай літаратуры.

Веданта – рэлігійна-філасофскае вучэнне Індыі, якое прапаведвала адзінства чалавечай душы з бажаством.

Веды – звод этычных законаў (Рыгведы,Самаведы, Яджурведы, Атхарваведы.)

Культура Старажытнай Індыі

Мастацтва падзяляецца на старажытнабрахманскае, будысцкае, новабрахманскае.

Помнікі архітэктуры, вядомыя з 250 г. да н.э.: стамбха – культавае збудаванне, узведзенае на месцы дабрачынных дзеянняў Буды.

Ступа – культавы будынак у выглядзе маналітнага купала, дзе захоўвалі рэшткі Буды.

Чайцья – будыйскі сакральны храм, які сімвалізуе стоўпніцкае жыццё Буды (пячорныя храмы).

Культура Старажытнай Індыі

Новабрахманскае мастацтва з VIII ст. працягвала будысцкае. Створаны грамадныя храмы з конусападобнымі і пірамідальнымі вежамі (пагадамі).

Маналітныя храмы – храмы ландшафтнай архітэктуры ў Магавеліпуры, Элоры былі ўпрыгожаны фігурамі багоў і жывёл, выражалі культ Шывы і Вішну (Чорная пагада ў Канараку).

Культура Старажытнай Індыі

Стылі індыйскай храмавай архітэктуры: Чалукійскі – мае ў плане форму зоркі, узвышаецца

адна зорападобная піраміда, упрыгожаная кветкай. Звонку фрыз з шэрагамі скульптур жывёл, уверсе – людзі (храм у Халебідзе, храмы ў Майсуры).

Дравідскі – храмы ў выглядзе 4-гранных пірамідальных вежаў, якія складаюцца са шматлікіх паступова зменшаных ярусаў, звонку шмат 4-вугольных агароджаў, з заламі для пілігрымаў, тысячакалонныя галерэі.

Індыйскі каменна-балачны сыль змяніўся зводчатым магаметанскім (Мадурайскі і Танджавурскі палацы)

Культура Старажытнай Індыі

Архітэктура і скульптура характарызуюцца ідэалізацыяй, фантастычнасцю, звышнатуральнасцю, пышнасцю, багаццем арнаменту, разьбы, інкрустацыі.

Урамесленным мастацтве вылучаюцца работы па метале, пакрыцце металу каляровай глазур'ю, ювелірныя ўпрыгожванні.