1Нег офицер көвүнд банкта тушенк өгв.

Борян хавтхс хот-хоолар дүүрәд, көвүнә бийнь ус уусн бүрүһин бәәдл һарад, тертәһәд бәәв. Офицерин өгсн консервиг дүрдг һазр уга- һянь медәд, нег салдс бор-көрсн ноһан киилг авч ирәд, ханцарнь зах талкинь бооһад, дорва кеж өгәд, дотрнь цуг хотинь дүрҗ өгв.

Поезд көндрәд һархла, Боря киилгәр көсн дорвата хот-хоолан әрә дааж үүрсн, мини ;көдлҗәсн улан шуһу тал орж ирв.

Көвүнә нүдн, дегд ик байрас, уңһдсн цог мет асад бәәнә.

— Ода баав минь үкшго!—тиж 'Боря ик омгтаһар байрлж келв.

|Көвүн киилг-дорваһан уудлад, мини өмн стол деер кесг зүсм өдмг тәвб.

Ханжанав үр, зуг энүпичн -авшгов, болж би өдмгиг һарарн цааран түл1күв.

— -Нег сәәхн авхч,— гиж Боря ик санамр -келҗәнә. Альков, нүдән аньлч.

Би нүдән аньвв.

— Аман аңһа.

Би аман аңһавв.

•Көвүн мини амнд .нег юм шурһулад оркв. Удл-го амм әмтәхн шүл- сәр дүүрв.

— |Бас авнчи?— гиҗ Боря, дорваһан зааж сурв.

— Уга, би энүгичн чигн авшгов,— болҗ, хойр һарарн стол деер тәвсн өдмгин тасрхаоиг хамҗ авад, дорваднь дүрҗ өгхәр седүв.

|Көвүн киилг дееран элкдәд унчкад, ик санамр давтв:

— Нег сәәхи авхч.

— Чи хальмгин йос бичә эвд,— гиж би аш сүүлднь Боряд цәәлһ- жәнәв.— Залу күн түрүн олвран эврәннь гер талан авч хәрдмн.

— Үнәрйи?

— Үнәр.

Кевүн стол деер бәәсн өдмгин таорхасиг хамад дорвадан кеж авад, ормасн босв:

— Баавдан авач өгәд байрлулнав.

Маңһдуртнь Боря далдан алг-цоохр дорваг алс цокад үүрсн, станц тал ирв.

Саак тайгнь һартнь йовна-.

Көвүг орж ирхлә, би келув:

— Эн хуом модан хайчк.

— Хайж болшго.

— Хатуч күунә темдг.— гиж би к&вүг хордхажанав.

— Э-э, чи, үр -Бадм, алдг .медҗәнәч. Энчя үнтә модн. Түрүн үкр

хәрүлхәр һархларн, аав Далчас утхннь сурж авад, кеерәс керчҗ авлав. Хайшгов.

Көвүнә цецн ухан намаг икәр байрлулсн деерән, әәсим күргв. «Дегд цецн күн удан әмд бәәдмн биш» гиҗ мана ээҗ келдг билә. Тер худл болтха гиҗ би санҗанав.

Эн өдр цергә улста эшелон ирсн уга. Көвүн асхн күртл мини өөр эргәд бәәвә.

Эрсин «Крокодил» гидг газетнн зургуд зурад дуусчкад, бидн Бо- рята хоюрн стол деер көлән унжулчкад, кесгтән күүндәд сууввдн.

— Ик болен цагтан кен болхар бәәнәч?— гиж көвүнәс сурув.

— Чамаг дураһад, зурач болнав.

— Боря, би зурач бишв. Зурач болхин кергт сурһулинь дасх керг- тә... Нанд тиим медрл уга...

— Тер зурсн зургчн зург бишйи?— гиҗ көвүн, эрсин газет тал за- аҗ сурв.

— Энчн харжахар юмн.

Боря, ик хаҗһр һарһсн мет номһрад, ээмән хүмҗ келв:

— Би чамаг зурач болһжалав.

—Сурһуль дасх кергтә,— пиж би, көвүнә өмн башрдхларн келүв.

— Түүгичн би меднәв. Бааван эдгсн цагт би бас школд орнав. Зуг цаасн, дегтр уга.

— Э-э, Боря, толһа менд бәәсн хөөн цаасн, дегтр олдх! Санаһан бичә зов!— гиҗ би, көвүнә седкл байсахар, зөрц өргмжтәһәр хәәкрүв.

— Чи нанд шин ду дасһхнчн,— болҗ Боря нанас сурв.

— Нә, соңс.

Чияртә улан туган

Чигтхләд деерән делсгий! һурвдгч үйин пионермуд һаоиннь бульчкг чаңһай!..

Уга, чи манд өдмг шиңгәх ду дасх.

Эн үгмүдәс мини седкл уйдв. Бичкн көвүн. Ухата көвүн.. Билгтә- эрдмтә көвүн. Бичкнәсн медәрсн көвүн. Цуг тоолврнь-экән асрх, өдмг шиңгәх, хот олх, гесән тежәх.

Цагин бәәдл тиим хату үндстә юмн чигн.

Салдсмуд ачсн эшелонмуд апрель сарин туршарт деед үзгәс дорд үзг тал йовад бәәв.

Боря ода йоста артист нер зүүв. Мана станции әмтс, көвүг холас үзхләрн, захан күн болһн өкәрлнә. Бичкн күүкдин махмуд, хот-хоолнь сән болхла, үүд-түүд күрлго ясрж оддг бәәж.

Салдсмудин өгсн өдмг, колбаса, заһсн, консерв, шикр хамгас кө- вүн мах бәрәд, эцсн чирәнь дүүрәд төгргләд, цогцнь, ноһа хазсн мөрн кевтә, бортаһад одв.

Боря ода, һазрин йоста эзн болчксн, чаңһ-чаңһар ишкәд, залу күүнлә әдл толһаһан өөдән бәрнә. Зуг өмнк кевтән хусм модан һар- тасн алдхш.

Сиврин нигт, зузан цасн өңгнь борлад, өөрдҗ иовх хаврин җөөлн нарна геганәс медмҗән угаһар хааляд бәәҗ, удлго уульнцсар шоргад гүүдг болад ирв.

Бальчг экләд һарв. Борян хаһрха һоснд цандгин усн көл өгдгән уурв.

Нег дакж Ермотик суржана:

— Тер бичкн артист көвүнд, көлдк һоснаснь оңгдан селвг бәәнү? — Би альдас медх биләв.

— Тадн өөрхн үүрмүд бәәнәлмт.

— Түунә тускар ухалснго биләв.

— Эх, тадн, баһчуд, юмна ца-наадкинь ухалхшт,— болж партийн комитетин сегләтр нама гемшэв.

Эн саамла станции ахлач Михаил Александрович орж ирв.

Сегләтрин келен угас улаж одсн мини чирә үзәд, ахлач сурв:

— Юн болҗ одва?

— Тер бичкн көвүг дөңнх кергтә,— гиж Ермотик цәәлһв.

— Юн көвүг?—Михаил Александрович сегләтрин келснг оньһҗ медснго.

— Артист көвүг.

— Терчя үнн. Көлиннь хурһд үзгдж йовна. Бичкнәсн шаркла ав- чкх,— болж станции ахлач өр-овдв.

— Көлднь селвг бәәсн болхнь, өмсж йовсн һооинь хатхулж өгхмн бәәж. Мана өөр һосч өвгн бәәнә,— гиж Ермотик келв.

— Зогсҗа... Манад, мана күүкнә хуучн башмгуд бәәхмн,— гиҗ Михаил Александрович келәд, нан тал эргв:— Бадм, манаһас ирәд тер башмгуд ав.

Улан шуһун үүдн секгдв.

— Бадм, чи намаг меклжч...

Игж келсн үг соңсгдн, үүдн хәрү хаагдж одв. Би гүүж одад, көвүг һартаснь көтләд авч ирүв.

— Артист менд!— болж Ермотик инәв.

Көвүн түрүләд станции ахлачд һаран өгч мендлв, дакад сегләтр- лә мендлв. _ _

— Чи, намаг үзхләрн юцгад зулнач?— гиж көвүнәс Ермотик сурв.

— Би’ чамас кезә зулла?— Боря сегләтр тал ширтж хәләв.

— Эн улан шуһуд орҗ ирхлә, әмич авх шулм кевтә зулналмч...— сегләтр көвүн юн хәрү өгдг чигн гиж күләв.

Ковүн удан күләлһсн уга.

— Түунд учр бәәнә,— гичкәд, көвүн эс медсн бәәдл парад, гиж- гән шаажв.

— Юн учрви?— болж Михаил Александрович сурв.

Боря, төмр хаалһин формта, ээм деерән цаһан мөигн погонта стан­ции ахлачиг ик оньгтаһар, дуртаһар хәләжәнә. Терүнә формд бахт- жахнь — ил медгднә.

— Тадн мини үүриг керлдх гигәд әәнәв.

— Яһад керлджәхмб?— Ермотик алң болв.

— Хажуһин кү эн шанһа герт орулна гигәд...

Хойр залу элк хатад инәлдв. Ермотик көвүг хойр сүүһәснь өргж авад, халунар келв:

— Артист, чи «езәд чигн тер седклән март. Әмтнә тускар оньдин санх, ухалх кергтә.

Боря әмтнлә йир илркә. Болв мини көдлжәсн улан шуһуд ахлачнр орж ирхлә, оньдинд зулад йовж оддг билә. Би алн болһдг биләв, зуг керг кеж сурдго биләв. Ода терүнә учр медгдж бәәнә — намаг ахлачнр бичә керлдтхә гигәд зулдг бәәж. Цецн үр минь, икәр ханҗанав!

Көвүн ахлачнрла ижлдәд хуурв.

— Бадм чамаг юуһар мөклвә?— болж, орж аашад көвүн келсн үгмүд сергәж Ермотик сурҗана.

Боря инәчкәд, хәрү өпв:

— Терүг келҗ болшго. Мана нуувч.

Би ода һанцхн станцд биш, төмр хаалһин клубд бас зурачар көд- лҗәнәв. Хойр ахлачтав: нетнь — Михаил Александрович, наадкнь — Ермотик.

Ахлачир нанд даалһвр өгчкәд йовж одцхав.

Теднә ардас зөвәрт хәләжәһәд, Боря «елв:

— Одаксчн сән улс бәәж.

Би бичкндән теегәр йовж бамб цецг цуглулхдан дурта биләв. Тадн бамб цецг теегт яһҗ цецглдгиг үзлт? Терүнәс өвәрц сәәхн юмн бәәхий?..

Асхнднь хоңхла әдл, атхлдсн цецгәсин тол-һас өрүнднь, нарн дев- шэд өөдән һархла, терүнә тегә ууһад, дөрвн үзг талан ни.мгн улан торһн цецгәһән илткәд, сарсаһад одна. Тер цагт тег, улан девскр мет, дольгалад, халһрад, дәәвләд бәәнә. Эн саамла, бүчрәрнь шүүсн гүү- жәх камб шарлжна үнр чигн дегд күчтә өткн болна. Эн тоотд саатулг- дад, теегнн ке-сәәхн к-өнҗләр бийән цуглж авад кевтх дурн күрнә. Болв кевтдг арһ уга. Эргнд өвәрц сәәхн — чееж заядар дуулад бәәнә...

Тер цецгәс ода нанд Боряг хәләхлә сангдна. Мини бичкн үр көвүн тер бамб цецглә әдл цецгрж одв.

Салдсмудин өгсн бор көрсн иоһан өңгтә киилгүдәс экнь кинлг, шалвр көвүнд уйж өгв. Халас тәвлһнәс 1көлтә хатурад, зузарад дердәж одсн күлтин зәрм халасинь удрж авад, шалвр, киилг уяд үлдсн эдәр терүгинь һадрлж өгв.

Боря ода йоста бичкн салдсин өнгтә. Дәәнә эшелон ирхлә — кө- вүн салдсмудт күртж өгхш, цуһар селгәдәр теврәд, үүрәд, ээм деерән суулһад авад йовад йовцхана.

Борян дуулсн дун өдр ирвәс, к-эг орулсн мөрн хуурин дун һарад, цеврдж, цеңнәд бәәв. Бииләд орксн бииднь олн-зүсн эрдм үзүлгднә.

•Нег дакҗ станцд севгр шар үстә орс бичкн күүкн ирв. Боряд салд- смудин өгчәх өдмгин тасрхас үзчкәд, энд, перрон деер, дала улс дунд зогсжасн күүкн шүлсән дару-дарунь зальгад бәәв.

Би дотран санув: «Эй, салдсмуд, тадна непнтн болв чигн эн бичкн күүк үзәд негхн тасрха өдмг болвчн энүнд өгхнтн. Салдс, салдс... нааран хәләхнчн... Үзхнчн... Күүкн... бичкн күүкн уралан ишкхнчн... тер салдс тал өөрдхнчн... Чамаг үзхлә тер салдс ашднь өдмг, шикр өгх... Өөрд, өөрд... уралан 'ишк...«

Бичкн орс күүкн ормдан, .перрон деер, дала улсин сү дор зогсад бәәнә.

Бичкн хальмг көвүн ду дуулад, би бниләд, салдсмудт теврүлнә, теднәс үмсүллһнә.

(Паровоз хәәкрв. «Салдсмуд вагосдан сууцхав. Поезд көндрәд Һарв. Әмтн тарцхав.

Бичкн күүкн, хурһан амндан зуучкад, «Боря, тал жилвтж, хәләһәд зогсад бәэнә. Көвүн, һаран дайлад салдсмудиг йовулчкад, хашан үүд- нүр һарв. Тер генткн күүкиг үзв.

— Юңгад уульвчи?—болҗ .Боря, күүкн тал өөрдәд, сурв.

Күүкн хәрү өгсн уга, шүлсән залыгад авб. Гүүнәр саналдхлань, хойр нүднәснь ик-ик умшмуд һоожад бәәв. Күүкнә нүднәс һарчасн нульмсиг би урднь үзсн уга биләв.

— Бичә ууль. Мә, өдмг мә... Эн шикр ав.— Боря дорваһан уудлв.

Бичкн орс күүкн бичкн хальмг көвүн хойр поселк хәләһәд йовж одцхав.

Боря, салдсмудт дуулж, биилж өгәд шиңгәсн хот-хооларн ода һан- цхн экән асрх биш, терүгән эргндән бәәсн өнчн-өвү улсд «үртәдг болв.

Борян эк >Шарка, хотин күчәр, бас эдгв. Көвүһән цань уга цевр- цеерәр бәрдг болв.

Бичкн үүрән герәдэн хәрж одсна ард би сандг биләв: өсхләрн эн кен болж һарх? Зурач, артист, гүн номт, -инженер, эмч, багш, парово- зин машинист, зоотехник, агроном... .кен, кен, кен болх?

Дакад сандг билэв: мини үр Боря ,кен болж һардг болвчн, тер кезәдчн әмтнд байр үүдәдг, халун зүрктә, цаһан седклтә, гүн ухата күн болж һарх.

Эн—мини бат ицл билә...

Дөрвн жилин туршарт олн әмтнә күләжәсн байрта өдр —Диилвр ирв.

Май сарин йиснд бүкл өдрин дуусн әмтн нег-негән теврлдәд, үмс- лдәд, байрта ду дууллдад бәәв. Станцар дәврәд һарсн поездмүдин бийснь утар татж хәәкрлдәд, әмтнә 'байрла дууһан негдүлнә.

Эн экәршго ик байр дотр долһлң нульмсн чигн үзгднә, һашута зо- влң чигн хутхлдна. Дәәнд кевүднь алгдсн эмгд, өвгд, залуснь геедрсн берәд, гергд, эцгснь зәңг-зә уга одсн күүкд, көвүд, әмтнә эн байр үзч- кәд, хордж, һашудҗ уульцхана.

Би бийән чама гнгәд, яһад болвчн батар бәрхәр седнәв. Болж өгхш. Нульмсн заядар һоожад бәәнә.

— Биче ууль,— гиж 'Боря мини һариг илнә.

|Көвү>нә бийиннь нүдн бас, хурт орсн хар чи мет, гилр-гилр ги- гәд бәәнә. «Болв тер нанла әдл уульж бәәхмн уга. Би Боряг бийиннь үүрт тоолнав, тер зәрмдән <нанла цацу болж медгднә.

Бичмн хурһдарн мини халх деегәр һоожж йовсн нульмс арчж авад, дакад арһул келнэ:

• |Бичә ууль.

— Боря, (Боря,— гиж би гүү.нәр саналднав.

— Юмби? —болж чсөвүн нанур шахлдна.

• <Би кезәдчн эцгән үзшгов.

Би бийан бэрж чадхшв. Экрәһән авч болхш. Хойр далм хальгж чичрнә. Миңһн йисн зун дөчн хойрдгч жилин зуна сариг саннав, мини экд ирсн бичкн дөрвлжн цаасиг өмнән бәржәх мет үзнәв. Бичәтә бәәсн үгмүдинь ода күртл мартхшв: «тана залутн баатр кевәр»...

Боря мини толһа илнә. Терүнә бичкн һар мини экин һарла әдл жөөлн болҗ медпднә. Намаг бичкнд экм тол1һаһим бас тигж илдг билә, эцгм бае тигҗ таалдг билә...

Мини күзүн деер бүлән дусал дусна. Би өндәһәд боснав. Борян нудн бас нульмсар мелмлзәд бәәнә. Би -сурвр өгчәхшв. Көвүн бийнь келнә:

— Би бас баажаһан үзшго бәәдлтәв.

— Үзхч, ашднь үзхч,— гиҗ би, эврә зовлңган мартж, «сөвүг иткүлж халунар келнәв.

— Ода күртл угалмн.

— Дән шинкән эндр төгсвшлмн.

(Боря саналдна. Би келнав:

— Көләр одсн ирдмн, күрзәр дарсн ирдмн биш.

17.

Амрц өдр билә. Би эктәһэн хоюрн боднцг тәрх һазр малтхар кеерә- гшән одув. Поселкәс хол биш.

Турү.н өдр болад һазр малтлһн күнд болж медгднә. Дакад дасгдҗ одна. Урдк җилмүдт малтад бәәсн-меднәв. Баав чигн ду һархш, би чигн тагчг бәәнәв.

Өкәлһиәс 'нур!һн көшж одна, өндәхәр седхлә, цариж одсн мет, һо- орч өгхш, өвднә. |Кесгтән, цорһ кевтә, матиһәд бәәнә.

Үд болад ирв. Хотдан һархар седхлә, халж одсн урмдан хәрүлх дурн курхш.

— Бас нег эрәд малтчкад йовхмн,—гиж баав келнә.

Тер эрәдән малтад дуусхла, би келнәв:

— 'Баава, бас нег эрәд малтчкхмн...

Хойр 'курз дакад дөрлднә.

Генткн паселк талас мини дү күүкн гүүҗ аашхнь үзгдв. Тер һаран дайлад, хәәкрәд йовна. Келснь үгнь тодрхаһар соңсгдхш.

— Ах-а, Бор-ря...—гисн үг, аш сүүлднь би оньһув.

Мини зүркн кирд гигәд, көл талм унад йовҗ одв. Күрзән һазрт •шаачкад, дү күүкнәянь өмнәс тосад гүүҗ йовнав.

— Ах минь, теңгр цокчква’— гигәд, дү күүкн усн-цасн уульжана. — Яһвчи?

— Боря поездд дәвргдж...

Нарта өдр харңһурж одв. Бәәсн чидләрн станцур гүүж йовнав. һазр әрв авч өгхш. Көл тушгдон болж медгднә. Станции захар орад ярхлә, гергд цуглрад зогсад оркҗ. «Игхләрн үнн билтәл» гисн тоолвр торс гиж орна. Чееж иткхәр седҗәхш. «Уга, уга. Худл» —гиж, әәмшгтә тоолвриг бийәсн көөнәв.

Зөрлцәд аашсн таньдго гергнә ээмәс татад сурнав:

— Үннйи?

— К>н? — гиж герпн алц болна.

Би терүнәс хәрү күләлго цааран гүүмәв.

Түмр хаалһин больницин өөр дала әмтн хурҗ. Күүад улс уульл- дҗана. Әмтн шуугад бәәнә. Теднә келсн үг оньһгдхш-чикм дүләрж оч. Өмнән кесг улс түлкәд авв—-нүдм сохрҗ оч. Нөг эмгн нан тал хәәк- рәд үг келв, медгдхш — чееҗм харцһурж оч.

Би гүүһәд больницин үүдәр орув.

1в.

— Боря альд бәәнә? —гиж түрүн харһсн санитаркас сурув.

,Цасн цаһан халатта күүкн, өргәрн нег хоран үүдн тал заав. Үүдинь татад орад ирхлә, кесг эмчнр күүндвр кежәнә.

— Боря альд бәәнә? — Козлдурта эмч тал би алхув.

— Та кембт?— гиҗ эмч сурв.

— Би, би... би...

— Ахньвта? —гиҗ эмч нанд дөң болв.

— Э,— болҗ би зөвшәрвв.

— Тиигхлә үг -сонсх зөвтәт: көвүн дегд күнд бәәнә. Ухань орад, һарад бәәнә. Өңгәлт уга. Дегд икәр цусан гееж-

— Альд бәәнә?— болж би эмчүр дәврүв.

— йовий,— гиҗ эмч келәд, нанд цаһан халат өмскәд, дахулад һарв.

Захан хорад һанцарн орн деер кевтнә. Нүднь анята. Чирәнь кимр цаһан болҗ оч: бийинь хучсн цаһан >кенчрәс йилһж болшго. Амнь гүвр- гүвр гигәд бәәнә.

Мини Махмуд ода ирж сулдв: доран унж одн алдув, эмч ээмәсм бә- рәд зогсав.

— Баав минь, баав минь,—гиж арһул келсн үг соңсгдв.

Би уралан шурһув, эмч һартасм татад зогсав.

— Бааҗа, баажа... 'наархнчн...

Мини шилркж одсн нүднәс нульмсн цәлгрв.

— Бадм яһлачи...

— Би эн бәәнәв,— гиҗ келәд, би көвүн деер өкәв.в.

Боря нүдән секв. Оньдин һал асад бәәдг цецгәнь унтржахнь мед- гдв. Көвүн нүдән хәрү аньчкв. Баахан зуур тагчг бәәжәһәд, чеежнь ■бүтж түүрчв: '

— Баав минь, бааҗа минь... Ьадм яһлачи?

— Би эн бәәнәв.

Боря дакад иүдән секв. Намаг таняд, инәмсглсн бәәдл һарв. Болв тер инәдн биш: зөвүрлә ноолдлһн.

— Бадм, мини күлт альд бәәнә?— гиж көвүн сурв.

Би эмч тал хәләвв.

— Өгч болшго,— гнҗ эмч шимлдв.

— Күлтим өгтн,—болж көвүн давтв.

— Күлтәр 10 кенәч? — Г1»Җ эмч сурв.

— Хавтхднь юмн бәәнә.— Боря дакад нүдән аньв.

Заһрмгиннь шүрвсн һолилдәд һарч ирв. Көвүн шүдән аралдв. Зовлңгла ноолджахнь ил медгдв. Яһҗ медхв, үкллә чигн .ноолдж бәәдг болх...

Эмч эргәд, ардан зогсжасн санитаркд докья өгв.

Удлго санитарк күүкн, хормань цуснд будгдсн, ноһан өңгтә күлт авч ирв.

Боря пүдән секәд күлтәи үзв.

— Нааран өгтн,— гиж сурв.

— Болшго,— гнҗ эмч келәд, «өвүнәс сурв: — Хавтхднь юн бәәнә!

— Бадм, тер күлтнн хавтхд цаасн бәәнә. Терүг бааҗаг ирсн цагт ӘГ,—ФИЖ көвүн нанд келәд, усн-цасн уульв.

Дакад Боря ухаһан алдв. Көвүнә зөвүриг хувацхар эмкәһән зууһа баәтлм, шүдм урлдм шигдҗ оч. Цусн һархла оч медүв.

Саннтарк күүкн Борян күлтин дотр хорт бәәсн эвкәтә цаасиг авад мини хавтхд дүрж өгв.

Удлго көвүнд дакад серл орв.

— Боря минь, яһснчн энв,— гнж көвүнә өмн сөгдүв.

Боря герин өрк тал хәләҗәһәд, келв:

— Бичкн күүкн поезд дор йовтл... поезд көндрвә... бн терүг... Ба­яв минь!—тнж генткн хәәкрәд, көвүн мошкрад одв.

Эн саамла көвүнә экнь, Шарка ирв. һашута зәнг «езәдчн экд хам- гин сүүлд күрнә.

Боряд дакж серл орсн уга.

19.

Боря, Боря, Борис...

Яһснчн терви...

Эн өдрмүдт зүүлж одснла әдл бәәвв. Нег мөчән геесн күн—тиим зөвүртә болдг болх. Гертән бәәвчн, көдлмшт одвчн, һаза йоввчн, онь- дин дервн цагт, нег юмн дутсн болж медгднә.

Уульнцар йовсн цагтан даңгин холагшан хәләнәв: тендәс, тер ге­рин цаад бийәс Боря һарч ирн гиен болна. Улан шуһуд көдлжәтл, һа- за бичкн күүкдин дун соңсгдхла—Боря күүндҗәх, хәәкрҗәх болж медгднә.

Шарка, Борян эк, Далч өвгнә тал >һарв. Өвгн, берин зовлң хувацад, терүг күүкчлҗ авб, нүдн-ами болад, сүв-селвгән өгәд бәәв.

,.1Нег дакж хавтхан уудлхлам, дөрвлжлж эвкон, бор цаасн һарч ирв. Ирмәгәрн шурдад бәәҗ. «Юн цаасн болхв?» —гиҗ санад, нүдн та- .лан өөрдүлхләм, генткн зүркм менрәд одв. Борян үлдәсн цаасн. Шурдҗ оч. Тер цаасиг нанд өгхд тиим билә —шурдж одон билә.

Эн өдрмүдин һашута зовлңгд би тер цаасна тускар мартж оркжв. Цаасиг аярхн, әрүн кевәр илткжәнәв.

Цааон негн биш —һурвн бәәҗ.

Стол деер зерглүләд делгүв. Бор цаасдт зургуд зурата. Борян зурсн зургуд.

Түрун зургнь ним: Тег. Бамб цецг. Толһан цаад бийәс ик шарһ нарн мандлад һарчана. Тецгрт хан һәрд халяд нисжәнә.

Эн зургас гейүртә седкл орв, хол хальмг тег сангдв.

Наадк нег зургтнь салдс зурата. Нааһаснь бичкн көвүн тосад гүүҗ йовна. Теднә цаад бийд, өндр гер деер, улан туг делсжәнә.

-4 Альманах № 1

Боря кедү өдр эцгән тосад станц тал ирсн болхв! Зәрмдән иовж одсн цергә эшелона ардас хәләһәд, «кесгтән зогсдг билә. Тер цагтан эрг- ндән бәәх әмтсиг оньһдмн биш. Басл гейүртәһәр эцгән күләдг билә.

һурвдгч зургнь?..

һурвдгч зургнь ним: ик толһата күн алцаһад зогсж.ана. һартнь кисть бәрүлҗ. Өөрнь бичкн «өвүн биилжәнә...

Боря, Боря, Борис...

Чи мини туокар сандг бәәжч.

* * ♦

һурвн зургин туск тууж, тер. Арвн долан жилд тер һурвн зургиг хадһлҗ йовнав.

Зәрмдән һурвн зургиг герин эрсд кнопкар хадхар седнәв. Болв әәсм күрнә. Нарна гегәнд цаасн шарлад, зурсн зургуднь билрж одхла ^ЯЗХВНә, тигәд мини бичкн үр Боря баатр йовдл үзүлсн уга билү? Боря бас поезд дәвргдн гиен бичкн күүк харсҗ авнав гнгәд үклә. Тер баатр биший? баатр йовдл!

Боря бичкн билә; .Күүкнд әәмшг үзгдхлә, тер әәмшгиг медә бәәж Боря үклүр орва гиж би цәәлһҗ чадшгов. Әмнь һарчатл бийнь келлә:

— Бичкн күүкн поезд дор йовтл... поезд көндрвә... Би терүг...

Сүүлин үгнь тер.

Боря харсад әмд үлдси күүкн ода институт чиләсн болх. Тер күүкн кен болж. һарсн? Инженер, дууч, эмч, багш... кен болхув? Терүнд төр уга.

Тер күүкн кезәдчн, әмәрн шордад'К-өвүнә күргсн ач-тусиг мартх зөв уга. Тер күүкн бәәсн билг-эрдмән, сурһуль-хмедрлән, чидл-күчән олн- әмтнә төлә өгх зөвтә. Юңгад гихлә, Боря, бичкн болвчн, оньдинд әмтнд тусан халдахар седдг билә.

Боряд ачллһн 'керго. Боря баатр кевәр үкв.

һәрән Увшин Борян цогц Чернореченск гидг станцд, һурвн хусм модна дор оршалгдла.

Тадн, бичкдүд, өссн цагтан, <кемр тер станнар дәврж гихлә, көвүнә цогц деер цецгә тәвтн. Терүнәс үлү ачллһн Боряд керго.

Кезәдчн ардан герәс үлдәх 1кергтә. Борян үлдәсн һурвн зург нанд бәәнә, тер һурвн эург оньдин өвр.мж болна.

Тер һурвн зургин тууҗиг би таднд, бичкдүд, келж өгүв.

Москва. Сентябрь, 1962 эц.

НАРМИН МОРХАЖ