Filosofiya 11-tema seminar prezentaciyasi

Moral`din funkciyaları:

•1. Regulyativ funkciya. FAdamlar ortasındaǵ ı qarım-qatnasıqlardı ádep-ikramlılıq jaqtan tártipke salıw – moral`diń baslı hám anıqlawshı wázıypası

•2. Bahalaw (aksiologiyalıq) funkciya. Moral`da barlıq nárse «jaqsıjaman», «ádepli-ádepsiz kóz-qarasınan bahalandı.

•3. Baǵ dar beriwshi funkciya. Anaw yaki mınaw morallıq isháreketler arasınan qaysıların islew yaki islemew kerekligi tuwralı baǵ dar beredi.

•4. Motivaciyalıq funkciya. Bul funkciya is-háreketlerdi, maqsetlerdi, qurallardı olarǵ a iytemelewshi niyetler, motivler kózqarasınan bahalawǵ a imkaniyat beredi.

•5. Biliw (informaciyalıq) funkciya – etikalıq bilimler (principler, normalar, kodeksler hám t.b. tuwralı) alıwǵ a baǵ darlanǵ an. Bul bilimler ádep-ikramlılıq minez-qulıq modellerin qáliplestiriwge kómek beredi.

Moral` funkciyaları:

•6. Tárbiyalıq funkciya. Hár qanday tárbiya sisteması – bul birinshi gezekte ádep-ikramlılıq tárbiya sisteması. Ádepikramlılıq tárbiya ádep-ikramlılıq normalardı, ádetlerdi, ádepti, ulıwmalıq tán alınǵ an ádep-ikramlılıq minez-qulıq úlgilerin belgili bir koncep`ual shólkemlestirilgen sistemaǵ a keltiredi, shaxstıń ádep-ikramlılıq bilimlerin onıń ádep-ikramlılıq itiqatına aynaldıradı, ádep-ikramlılıq bilimler hám itiqatlardı konkret jaǵ daydan kelip shıǵ ıp dóretiwshilik interpretaciyalaw qábiletin rawajlandıradı.

•7. Kommunikativlik funkciya. Morallıq qádiriyatlar sisteması adamlar arasında óz-ara birge islesiw, óz-ara járdem, «men ózimizdiki» tuyǵ ıların payda etedi.

Moral` funkciyaları:

•8. İdeologiyalıq funkciya. Bul funkciya anaw yaki mınaw klasstıń, sociallıq qatlamnıń, jámiyetlik hárekettiń siyasiy hám ekonomikalıq maqsetleri hám mápleriniń morallıǵ ın tiykarlawǵ a xızmet etedi. Usı mániste ol sociallıq jaqtan bir tekli bolmaǵ an jámiyetti ádepikramlılıq jaqtan birlestiriwge xızmet etedi. Húkimran klass yaki sociallıqqatlam morali olardıń maqseti hám mápleri sıyaqlı pútkil jámiyettiń maqseti, mápleri hám morali sıpatında ilgeri súriledi. Belgili bir dárejede bul moral` ulıwmalıq máplerge juwap bergeninde, bul jaǵ day pozitiv qabıllanadı. Keri jaǵ dayda narazılıqlardı keltirip shıǵ aradı, hátteki siyasiy hákimiyattıń awdarılıwına shekem alıp keliwi múmkin.

•9. Dún`yaǵ a kóz-qaraslıq funkciya. Bunda moral` shaxstıń ózi tárepinen islep shıǵ ılǵ an morallıq qádiriyatları sıpatında qaraladı. Bul funkciya aksiologiyalıq funkciyaǵ a kútá jaqın. Parqı – ol adamnıń onı qorshap turǵ an bolmıs tuwralı dáslepki túsinikleri hám elesletiwlerin qamtıp aladı.

Morallıq tártipke salıw sisteması:

Morallıq normalar:

•bul adamnıń jámiyettegi minez-qulqın, onıń ózge adamlarǵ a, jámiyetke, ózine múnásibetin, qarımqatnasıǵ ın tártipke salıwshı sociallıq normalar. Ápiwayı ádetlerden. úrp-ádetten parıqlı túrde morallıq normalar jamiyet tárepinen ornatılǵ anlıǵ ı sebepli ǵ ana iske asırılmaydı, al adamnıń jaqsı hám jaman, maqul hám namaqul nárseler haqqındaǵ ı túsiniklerinde ideyalıq jaqtan tiykarlanadı.

•Morallıq normalar is-háreketti ádepli yaki ádepsiz dep bahalaw shegaraların belgileydi. Olar erkli túrde orınlanıwǵ a mólsherlengen.

Normalar hám qádiriyatlar:

Olar ortasında parıqlar bar.

•1) normalardıń orınlanıwı maqullanadı, al qádiriyatlarǵ a xızmet etiw bolsa tán beriwdi, háwesti oyatadı. Qádiriyatlar tek etalonǵ a sáykes bolıp qalmastan, joqarıǵ a umtıldıradı, olar bolmıstı mazmun menen bayıtadı.

•2) normalar sonday bir sistemanı quraydı, onda olardıń barlıǵ ı birden islewi kerek, bolmasa sistema qarama-qarsılıqlı boladı, islemeydi. Qádiriyatlar bolsa anaw yaki mınaw ierarxiyanı quraydı hám adamlar bir qadiriyatlar ushın ekinshilerinen bas tarta aladı.

•3) normalar minez-qulıq shegaraların qatań belgilep beredi, sonlıqtan norma tuwralı ol orınlandı yaki orınlanbadı dep aytıw múmkin. Morallıq normalar is-háreketti ádepli yaki ádepsiz dep bahalaw shegaraların belgileydi. Olar erkli túrde orınlanıwǵ a mólsherlengen.