Кубізм (фр. cube - куб)

- авангардны кірунак мадэрнізму ў выяўленчым мастацтве першай чвэрці ХХ стагоддзя, прадстаўнікі якога вылучылі на першы план сваёй творчасці эксперыменты над формай, канструяванне аб'ёмнай формы на плоскасці. Яны лічылі, што любую складаную форму можна раскласці на простыя формы, выяўлялі іх. Самымі ўстойлівымі формамі кубісты абралі геаметрычныя формы: куб, конус, цыліндр і да т.п. З іх дапамогай спрабавалі стварыць новае паняцце прыгажосці, пазбаўленае яснасці.

Прадстаўнікі: П.Пикасо, Ж.Брак, Х.Грыс і

інш.

П.Пікасо «Авіньёнскія дзявіцы»

Кубафутурызм

- мадэрнісцкі кірунак у мастацтве 1910-х гг., характэрны для руху рускага мастацкага авангарда, які імкнуўся злучыць прынцыпы кубізму (раскладанне прадмета на складнікі структуры) і футурызму (развіццё прадмета ў «чацвёртым вымярэнні», г. зн ў часе). Блізкасць да «машыннай» рытмікі твораў рускіх кубафутурыстаў (К.Малевіч) характэрная і для работ Ф.Леже таго ж часу.

К.Малевіч «Атлеты»

Абсурдызм

- плынь мадэрнізму ў еўрапейскай культуры ХХ ст., прадстаўнікі якой сур'ёзна ставяцца да таго, што ў традыцыйнай культуры лічыцца абсурдам.

Тэарэтыкам абсурдызму з'яўляецца Альбер Камю («Міф аб Сізіфе»).

Яго сутнасць: усе размовы аб выдатнай будучыні - гэта ёсць абсурд, небяспечная ідэя і зман. Абсурдызм вучыць чалавека глядзець на свет без пакоры. Прадстаўнікамі «драмы абсурду» ў Францыі 1950-х гадоў сталі Семюэл Бэкет, Эжэн

Іанэска.

Дадаізм (фр. dada - драўляны конік, дзіцячае балбатанне)

- мадэрнісцкая плынь літаратуры і жывапісу 1916-1922 гг., якая ўзнікла ў Швейцарыі сярод інтэлігентаў-анархістаў. Свой пратэст супраць I Сусветнай вайны яны выказалі ў бессэнсоўных спалучэннях слоў і гукаў (паэты

Т.Тцара, Р.Гюльзенберг, М.Янко), у крэмзанні і наборы выпадковых прадметаў (мастакі М.Дзюшан, Ф.Пікабія, М.Эрнст,

Ж.Арп). Французскія дадаісты адстойвалі мастацтва, пазбаўленае сацыяльнай праблематыкі (Брэтон). Нямецкія дадаісты выступалі супраць мілітарызму (Ж.Грос,

Дж.Хартфілд).

Тэа ван Дусбург. Плакат з аб'явай вечара дадаістаў

Фавізм (фр. fauve - дзікі)

- плынь мадэрнізму, якая ўзнікла ў французскім жывапісе ў 1905 годзе.

Фавістаў аб'ядноўвала імкненне да эмацыйнай сілы мастацкага выказвання, да стыхійнай дынамікі пісьма, да інтэнсіўнасці адкрытага колеру і вастрыні рытму.

Прадстаўнікі: А.Маціс, А.Маркаў, Ж.Руо, Р.Дзюфі і іншыя.

А. Маціс Чырвоны пакой

Постмадэрнізм

- сучасны стан еўрапейскай культуры з тэндэнцыяй да суб'ектывацыі сацыяльнага жыцця як свабоднага выбару, да адзінства ў разнастайнасці, да культурнага і цывілізацыйнага плюралізму.

Паняцце адлюстроўвае завяршэнне эпохі мадэрнізму. Гэты напрамак сучаснай культуры і культуралогіі сфармавалася у 1970-1980-х гг., Грунтуецца на усвядомленай неабходнасці абмежавання рацыяналізму, на разуменні таго, што вынікі культурнага прагрэсу паставілі пад пагрозу знішчэнне часу і прасторы самой культуры.