- •Baylıq penen aqıl Tekseriw diktantı
- •Jazlawda Kóshirip jazıw diktantı
- •Qasharmannıń qızıgı Kóshirip jazıw diktantı
- •Qarlıǵash Tallaw diktantı Almasıqtı tabıw
- •Kesirtkeler Tallaw diktantı Sanlıq sózlerdi tabıń.
- •Poshsha torǵay Saylanba diktantı
- •Aǵashlı-putalı ósimlikler Saylanba diktantı
- •Baǵman hám balalar Dóretiwshilik diktantı
- •Ilimli elge nur jawar Erkin diktantı
- •Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Aq terek Túsindiriw diktantı Kelbetlik sózlerdi tabıw
- •Súwretli diktant
- •Shıraq Yadtan jazıw diktantı
- •Miyrigúl
- •Yadtan jazıw diktantı
- •Bóz kóylek Tekseriw diktantı
- •Tábiyat biziń dostımız Kóshirip jazıw diktantı
- •Jolbarıs penen ayqastım Kóshirip jazıw diktantı
- •Ata jurtı Túrkistan Tallaw diktantı Menshikli atlıqlardı tabıw
- •Kishipeyil insan Tallaw diktantı Almasıqtı tabıw
- •Jıl qayırıw Saylanba diktantı
- •Balıqlar qalay qıslaydı Saylanba diktantı
- •Ullı mámleketlik isker, alım hám shayır Dóretiwshilik diktantı
- •Jiyren túege bas qayǵı Erkin diktantı Almasıq sózlerdi tabıw
- •Qaraqalpaq hayal-qızlarınıń kiyimi haqqında Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı Eki sestiń qatara keliwi
- •Sózlik diktantı
- •Ǵamxorlıq Túsindiriw diktantı Almasıq sózlerdi tabıń
- •Oqıǵan bala Túsindiriw diktantı Teksttegi irkilis belgilerin tabıń
- •Súysinip kettim Yadtan jazıw diktantı
- •Isti usılay basladım Tekseriw diktantı
- •Adasıp qalǵan qız Kóshirip jazıw diktantı
- •Sútilmek Kóshirip jazıw diktantı
- •Zergerlik óneri Tallaw diktantı Kelbetliklerdi tabıw
- •Tallaw diktantı Morfologiya. Sanlıq teması boyınsha Sanlıq sózlerdiń naqıl-maqallarda qollanılıwı
- •Awırıw qız hám táwip Saylanba diktantı
- •Mıńlardıń biri Saylanba diktantı
- •Densawlıq – tereń baylıq Dóretiwshilik diktantı
- •Ernazar Alakóz – xalıq batırı Dóretiwshilik diktantı
- •Taza hawa – tánge dawa Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Tábiyat hám adam Túsindiriw diktanti Qosımtalardıń qosılıwı menen qosarlı hám eki sestiń dizbeklesip keliwi hám jup sózlerdiń qollanılıwı
- •Súwretli diktant
- •Adam ózin qay jerde qalay uslap tutıwı kerek Yadtan jazıw diktantı
- •Kiyiktiń hújimi Yadtan jazıw diktantı
- •Tekseriw diktantı
- •Ádeplilik-aǵla pazıylet Kóshirip jazıw diktantı
- •Tók tawı Kóshirip jazıw diktantı
- •Ótmishtegi qara úyler Tallaw diktantı Baslawısh hám bayanlawısh gáp aǵzaların tabıń
- •Qaraqalpaq qara úyi Tallaw diktantı Almasıq sózlerdi tabıń
- •Sinonimlerden damitant tabıw
- •Ustaz-atańday ullı Dóretiwshilik diktantı
- •Haqıyqat dos haqqında Dóretiwshilik diktantı
- •Ádiraspan Erkin diktantı Kómekshi sózlerdiń qollanılıwı
- •Nawrız – báhár bayramı Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı Sózlerdi buwınǵa bóliw
- •Qúdiretli kúsh Túsindiriw diktantı Menshikli atlıqlardıń jazılıwına itibar beriń.
- •Súwretli diktant
- •Yadtan jazıw diktantı
- •Úlkemizde Nawrız bayramı Yadtan jazıw diktantı
- •Internatta
- •Tekseriw diktantı
- •Qaraqalpaqnama (Roman-esse) Tekseriw diktantı
- •Qaraqalpaq awılları Tekseriw diktantı
- •Quslar qaytqan kún (Povest) Kóshirip jazıw diktantı
- •Qaraqalpaq qızı (Roman) Kóshirip jazıw diktantı
- •Tallaw diktantı Dánekerlerdi tabıw
- •Jolbarıstıń balasın ólimnen qutqardım
- •Saylanba diktantı
- •Shınqobız
- •Saylanba diktantı
- •Qarlıǵash haqqında ápsana hám haqıyqatlıq Dóretiwshilik diktantı
- •Bolarsań Dóretiwshilik diktantı
- •Jaqsılıq etseń ózińe… Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Kóp sóziniń qollanılıwına mısallar jazıw
- •Til haqqında naqıl-maqal hám danalıq sózler jazıw
- •Qaraqalpaq qızı (Romannan úzindi) Túsindiriw diktantı
- •Aqıllı iyt Túsindiriw diktantı Astı sızılǵan sózlerge itibar beriń
- •Súwretli diktant
- •Nawrız-báhár hám miynet bayramı Yadtan jazıw diktantı
- •Bayanlar
- •Kúshik penen bala (gúrrin‘)
- •Jesir (povest)
- •Anamnıń aq súti
- •Túlki menen gúze
- •Nápsiqaw jılan (Qısqa gúrriń)
- •Eshek hám ógiz (Ertek)
- •Qara qozı
- •Arıslan hám adam (Ertek)
- •Aqıllı bala
- •Qaraqalpaqnama (Roman-esse)
- •Qara qus (Hújjetli gúrriń)
- •Nannıń qádiri yamasa qarǵa aylanǵan un (Anam aytqan ápsana)
- •Bantigiń qayda, sińlim?!
- •Quslar patshası (Ápsana)
- •Arıslan menen qoyan
- •Úyrektiń uyası
- •Qayır-saqawatlı is
- •Jılan hám hákke
- •Qaytıp kel, búlbúllerim
- •(Ertek)
- •Bir etek alma
- •Uya sırı
- •Qutlıayaq
- •Arıslan, bóri hám túlki (Ertek)
- •Abonement
- •(Ertek)
- •Qasqırlar menen betpe-bet
- •Qawınnıń shiresi
- •Túye, qoyan hám shıbın. (Ertek)
- •Ǵarrınıń kóz jasları
- •Poshsha torǵay
- •Mútájlik úyretedi (Ertek)
- •Bay hám eshek (Ertek)
- •Qus haqqında ertek (Ertek)
- •Áshkaralanǵan jin
- •Jılqımannıń gápi
- •Tóbesi tesilgen shápki
- •Shıǵarma
- •Tabılmas doslıq (Ertek)
- •Hákim-Ulıqpan (Ertek)
- •Adamnıń ómiri Ertek
- •Shıǵarma jumısı ushın temalar
- •I variant
- •II variant
- •III variant
Tóbesi tesilgen shápki
(Gúrriń)
Meniń kúshli ármanın – mıltıq atıp kórmek. Aqırayaǵında onı-iydirip kóndirdim. Ol mıltıǵın asınıp, izine ózinen eki-úsh jas kishi inisin ertip keldi. Sonnan úshewimiz dáryanı jaǵalap, toǵay betke áste-aqırın tartıp otırdıq.
Boyanlıq, kebirlik, aqbaslıq, sheńgelliklerdi titinip aralap júrmiz. Jolıń bolmasa qıyın eken, ya aldımızdan ya qaptaldan bir de qoyan shıqpadı, bir de súylin ushpadı.
Arǵı bası “Tókpe”ni aylanıp, shóllep-sharshap, izinde dárya shıǵanaǵındaǵı shatlı toǵayǵa qaytıp keldik.
-Qoy bolmadı, qaytayıq,-dedim men úmitim úzilip. – Ash boldım.
-Seniń pisiń qurıytuǵın boldı,-dedi erik kóleńkesinde dem alıp otırǵanda ol. – Eń bolmaǵanda saǵan bir iret mıltıq attırıp kórseteyin degen oyım bar edi. Biraq, sen qorqıp júrme.
-Nege?
-Men bayqap júrmen, sen mıltıq kóshken gezde dárhal kózińdi jumasań. Qorqasań. Mergenniń júregi aybatlı, qolı mıqlı, iyni quwatlı bolmaǵı tiyis.
-Olay bolmasa ne qıladı?
-Mıltıq tebedi. Ushıp túseseń. Ekinshi iret mıltıq uslamaytuǵın bolasań. Júregiń dawamaydı.
-Qorqıta bermey áwele attırıp kórset!
-Ájaǵa sóytse!-dedi inisi de meni jaqlap. – Azannan beri izimizge erip júr. Dostıńnıń kewili bir oqqa turmayma?
-Bizler ushıp baratırǵan ańdı qalpaqtay ushıramız,-dedi dostım. –Áy, sennen mergen shıqpaydı. Mázi háweslikten ne payda?!
-Pańqıldap kettiń dá! Úyrekti zorǵa atıp júrip.
-Ne básiń bar. Qane, ne tigeseń?!
-Hesh zat tigiwdiń keregi joq. Mergen bolsań, qáne, men bas kiyimimdi hawaǵa zıńǵıtaman. Soǵan tiygizip kór. Tiygize almaysań!
-Nan jegennen ańsat. Tóbesin tesip túsiremen. Biraq, sen bas kiyimsiz qalasań! Áke-shesheń urısadı.
-Al tiygize almasań attırasań ba?
-Yaqshı, yaqshı tap tiygizsem de attıraman.
Men kúshimniń jetkeninshe shápkini hawalatıp ılaqtırdım. Ol pátpálek kibi ushıp qalqıp ketti. Sonıń arasınsha mıltıq gúrpildep atıldı da shápki anaday jerdegi jantaq ústine tóńkerilip tústi.
Shápkimniń tóbesi oyıq-oyıq tesik, tap ilip alar jeri qalmaǵan. Mayda pıtıra tiyip tesip kete bergen.
-Basıńa kiyip kór,-dedi dostımnıń inisi-jarasarmeken?
Negizine ekewi de shápkime oq tiygenin sezip, bilip turǵan eken. Men shápkini basıma kiydim. Ekewi qosılıp ishek-silesi qatıp kúlip jiberdi.
-Nege kúlesiz?-dedim tisim ǵıshırlap ashıwlanıp. – Kúlgendey ne bolıp qaldı?
-Áne, áne, shashıńa qara, shashıńa. Túrtiyip shıǵıp tur. Túrtiyip. Shápkiniń saw jeri qalmaptı.
-Áy, máyli,-dedim olarǵa qaray juwırıp. – Qáne, mıltıqtı oqla. Maǵan ber. Ózimniń shápkimdi ózim atıp kóremen. Tiygize alar ma ekenmen, joq pa?!
Ol jullıǵı shıqqan shápkini aspanǵa ılaqtırdı. Men attım. Sonnan shápkini awdarıp-tóńkerip kórip atırmız, meniń oǵımnıń tiygen belgisi joq. Darımay ketipti.
-Mine, mine tiyipti,-dedi dostım bir waqıtta. –Eń shetine tiygen. –Ol shápki tısınıń bir mushındaǵı jırtılǵan jerdi kórsetti. –Túpálám, bir pıtıra jalap ótipti. Jalǵıizı… Endigári pútin tiygizetuǵın bolasań. Durıs, birinshide qıyın. (Gúrriń, 383 sóz).
Bayan jobası:
Balalar toǵayǵa ne ushın baradı?
Mıltıq atıwdıń qásietleri qalayınsha túsindirildi?
Shápkini ne ushın ılaqtırdı, ol qanday ahwalǵa tústi?
Balanıń shápkini atıwı.
Tırnalar kiyatır (Povestler hám gúrrińler). Nókis, “Qaraqalpaqstan”. 1993. B. Ádilov. “Shıǵarma” (Gúrriń). 58-61-betler.