Математика введение в анализ дифференциальное исчисление функции од
..pdfРис. 3.8
Так как f−′(0) ≠ f+′(0) , то функция f (x) = x не имеет произ-
водной в точке x0 = 0. В рассматриваемой точке у графика нет единой касательной.
Задача 5. Дана функция y = |
5x |
. |
Найти точки, |
|
(x −1)(x − 3) |
||||
|
|
|
в которых функция не дифференцируема.
Решение
Точки x = 1 и x = 3 – это точки разрыва второго рода (гла-
ва 2, §10, п. 12).
Согласно замечанию 2 п. 10 данная функция в указанных точках недифференцируема.
§ 2. Таблица производных простейших элементарных функций.
Правила дифференцирования
Основные формулы |
Определения и замечания |
|
и рисунки |
|
|
|
|
|
1. (xn ) = nxn−1 |
(3.21) |
y = xn – степенная функ- |
|
|
ция, n – любое число. |
( x)′ =1 |
(3.21′) |
Производная от независи- |
мой переменной равна 1 (част- |
||
|
|
ный случай). |
|
|
141 |
2. |
(a x )′ = ax ln a |
(3.22) |
y = a x |
– |
показательная |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
функция, |
a > 0, a ≠ 1. |
|
|||||||
3. |
(ex )′ = ex |
|
|
|
|
|
|
|
|
(3.23) |
y = ex |
|
– |
частный |
случай |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
показательно функции. |
|
||||||||
4. |
(loga x)′ |
= |
1 |
|
|
|
(3.24) |
y = loga x |
– логарифмиче- |
||||||||||||||||
x ln a |
ская функция, a > 0, a ≠ 1 x> 0. |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
5. |
(ln x)′ = |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(3.25) |
y = ln x |
– |
частный |
случай |
|||||||||
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
логарифмической |
функции, |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a = e, x > 0. |
|
|
|
|
|||||
6. |
(sin x)′ = cos x |
(3.26) |
y = sin x, |
|
y = cos x, |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = tg x, |
y = ctg x |
– тригоно- |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
метрические функции. |
|
||||||||
7. |
(cos x)′ = −sin x |
(3.27) |
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
8. |
(tg x)′ = |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
(3.28) |
x ≠ |
|
π |
+ |
πn, |
n |
Z |
|
||||||
|
cos2 x |
2 |
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
9. |
(ctg x)′ = − |
|
|
1 |
|
|
|
(3.29) |
x ≠ |
πn, |
n |
Z |
|
|
|||||||||||
sin2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = arcsin x, |
|
y = arccos x, |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = arctg x, |
y = arcctg x |
– об- |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ратные |
|
|
|
|
тригонометрические |
||||
(arcsin x)′ = |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
(3.30) |
функции. |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
(−1 < x |
< 1) |
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
1 − x2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
11. (arccos x)′ = |
|
|
|
|
|
|
(−1 < x < 1) |
|
|
|
|||||||||||||||
|
= − |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(3.31) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
1 − x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
12. (arctg x)′ |
= |
|
1 |
|
|
|
(3.32) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
+ x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
142
13. (arcctg x)′ = − |
|
1 |
|
|
(3.33) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
1+ x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
В |
математике, |
|
механике, |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
электротехнике |
|
|
и |
некоторых |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
других |
дисциплинах |
встреча- |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ются |
гиперболические функ- |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ции, определяемые следующи- |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ми формулами: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sh x = |
ex − e− x |
– |
гипербо- |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
лический синус; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ch x = |
|
ex + e− x |
|
– |
гипербо- |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
лический косинус; |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
th |
x = |
sh x |
|
= |
ex |
− e− x |
|
– ги- |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ch x |
ex |
+ e− x |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
перболический тангенс; |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cth x = |
|
|
ch x |
|
= |
|
ex |
+ e− x |
|
– ги- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sh x |
|
|
ex |
− e− x |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
(sh x)′ = ch x |
|
|
|
|
|
перболический котангенс. |
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
(3.34) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
15. (ch x)′ = sh x |
|
|
|
|
(3.35) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
16. (th x)′ = |
1 |
|
|
|
|
|
(3.36) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
ch2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
17. (cth x)′ = − |
|
|
1 |
|
|
(3.37) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
sh2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Правила дифференцирования |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
18. Если y = C, где C = const, |
Производная |
постоянной |
|||||||||||||||||||||||
то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
равна нулю. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
y′ = 0 |
|
|
|
|
(3.38) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
143
19. Если y = u(x) ± v(x) , то |
Производная алгебраической |
|||||||
y′ = (u ± v)′ = u′ ± v′ , |
(3.39) |
суммы двух дифференцируемых |
||||||
функций |
y = u ± v равна соот- |
|||||||
|
|
ветствующей |
сумме производ- |
|||||
|
|
ныхэтих функций. |
|
|||||
(u + v + ... + t)′ = |
|
Замечание |
|
|
||||
|
Формула (3.39) легко обоб- |
|||||||
= u′ + v + ... + t′. |
(3.40) |
|||||||
щается на случай любого ко- |
||||||||
|
|
нечного числа слагаемых. |
||||||
20. Если y = uv , то |
|
Производная от произведе- |
||||||
y′ = (uv)′ = u′v + uv′, |
(3.41) |
ния двух |
дифференцируемых |
|||||
функций |
y = uv |
равна |
произ- |
|||||
|
|
ведению |
производной |
первой |
||||
|
|
функции на вторую функцию |
||||||
|
|
плюс |
произведение |
первой |
||||
|
|
функции |
на |
производную от |
||||
|
|
второй функции. |
|
|
||||
|
|
Замечание |
|
|
||||
|
|
Формулу (3.41) можно обоб- |
||||||
|
|
щить на случай любого конеч- |
||||||
|
|
ного числа n множителей. |
||||||
(uvw)′ = |
|
Рассмотрен |
случай, |
когда |
||||
= u′vw + uv′w + uvw′. |
|
n = 3. |
|
|
|
|
|
|
(3.42) |
|
|
|
|
|
|
||
Если y = C u(x), где |
|
u = u(x) |
– дифференцируе- |
|||||
C = const, то |
|
мая функция. |
|
множитель |
||||
y′ = C u′(x). |
(3.43) |
Постоянный |
||||||
можно выносить за знак произ- |
||||||||
|
|
водной. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Замечание |
|
|
||||
|
|
Положив в формуле (3.41) |
||||||
|
|
v = C = const |
и |
учтя, что со- |
||||
|
|
гласно |
формуле |
(3.38) |
C′ = 0 , |
144
|
|
|
|
|
|
|
|
мы и приходим к искомому ре- |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
зультату (формула (3.43)). |
|||
21. Если y = |
u |
, то |
|
Производная частного (дро- |
|||||||
|
|
би) двух |
дифференцируемых |
||||||||
|
|
|
|
v |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
u |
|
||
u ′ |
|
|
|
|
|
функций |
y = |
, где v(x) ≠ 0 , |
|||
|
u′v − uv′ |
|
|
||||||||
|
|
|
|
v |
|||||||
y′ = |
|
|
= |
|
|
|
(3.44) |
равна дроби, у которой знамена- |
|||
|
|
v |
2 |
||||||||
v |
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
тель есть |
v2 , а числитель равен |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
разности между произведением |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
производной числителя на зна- |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
менатель и произведением чис- |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
лителя на производную знаме- |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
нателя. |
|
|
|
Задачи
Применяя формулы и правила дифференцирования, найти производные следующих функций.
Задача 1.
y = 3x4 − 5x3 + 2x − 4.
Решение
y′ = (3x4 − 5x3 + 2x − 4)′ = (3x4 )′ − (5x3 )′ + (2x)′ − (4)′ пофор-
муле(3.40); |
|
|
|
|
|
||
y′ = 3 |
(x4 )′ − 5 (x3 )′ + 2 ( x)′ − (4)′ |
по формуле (3.43); |
|||||
y′ = 3 |
4x3 − 5 3x2 + 2 1 − 0 |
по формулам (3.21) и (3.38); |
|||||
y′ = 12x3 −15x2 + 2. |
|
|
|
|
|
||
Задача 2. |
|
|
|
|
|
||
|
y = x + |
5 |
− |
1 |
+ |
1 |
. |
|
3 x |
|
3x3 |
||||
|
|
|
x2 |
|
Решение
Вводя дробные и отрицательные показатели, преобразуем данную функцию:
145
1 |
|
− |
1 |
− x−2 + |
1 |
x−3 . |
||
y = x |
2 |
+ 5x |
3 |
|||||
|
|
|||||||
|
|
|
|
3 |
|
Применяя формулы (3.40), (3.21), (3.43), получим
y′ = |
1 |
|
− 1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
− |
4 |
|
|
|
(−2) x−3 + |
1 |
(−3) x−4 |
|
|||||||||||
|
x |
2 |
+ |
5 |
− |
|
|
x |
3 |
|
− |
|
|
= |
||||||||||||||||
2 |
3 |
3 |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
= |
|
|
1 |
|
|
− |
|
5 |
|
|
|
|
+ |
2 |
|
− |
1 |
. |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
x |
|
|
33 x4 |
|
|
|
x3 |
|
|
x4 |
|
|
|
|
||||||||||
Задача 3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
y = x |
|
|
3 − |
|
|
|
+ 4x |
|
. |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение
1-й способ. Пользуясь формулой (3.41), получим
|
4 |
|
' |
|
|
x |
|
|
2 |
|
|
4 |
|
|
|
|
x |
|
|
2 |
′ |
|
y′ = ( x |
|
) |
3 |
− |
|
|
+ 4x |
|
|
+ x |
|
3 |
− |
|
+ 4x |
|
|
= |
||||
|
6 |
|
|
6 |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
3 |
|
|
x |
|
|
2 |
|
|
4 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
= 4x |
|
3 |
− |
|
|
+ 4x |
|
|
+ x |
|
|
− |
|
|
+ 8x |
= |
|
|
||||
|
6 |
|
|
|
6 |
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=12x3 − 2 x4 + 16x5 − x4 + 8x5 = 24x5 − 5 x4 + 12x3.
3 |
6 |
6 |
2-й способ. Сначала раскроем скобки, затем дифференцируем, как сумму:
y = 3x4 − x5 + 4x6 ; 6
y' = 12x3 − 5 x4 + 24x5 . 6
Этот способ предпочтительнее, так как быстрее приводит к цели.
146
Следует иметь в виду, что вообще не обязательно дифференцировать заданную функцию сразу. Можно предварительно выполнить тождественные преобразования (если это целесообразно, т.е. ведет к упрощению дифференцирования).
Задача 4.
y = ex . 5
Решение
Если знаменатель дроби есть величина постоянная, то вместо формулы (3.44) проще пользоваться формулой (3.43).
Представим функцию в виде
|
1 |
|
e |
x |
|
y = |
|
|
|
. |
|
5 |
|
||||
|
|
|
|
|
Тогда y′ = 1 ex .
5
Задача 5.
3
y = x3x+ 2 .
Решение
Пользуясь формулой (3.44), получим
y′ = |
( x3 )′ ( x3 |
+ 2) − x3 ( x3 + 2)′ |
= |
3x2 ( x3 + 2) − x3 3x2 |
= |
|||
|
( x3 + 2)2 |
( x3 + 2)2 |
||||||
|
|
|
|
|||||
|
|
= |
3x5 + 6x2 − 3x5 |
= |
6x2 |
|
||
|
|
|
|
|
. |
|
||
|
|
( x3 + 2)2 |
( x3 + 2)2 |
|
Задача 6.
Найти производную данной функции и затем вычислить её частное значение при указанном значении аргумента:
а) y = |
|
cos x |
, x = |
π |
; |
|
− sin x |
|
|||
1 |
6 |
|
147
б) y = x2 arctg x , x =1 ;
в) y = x x (3ln x − 2) , x =1 .
Решение
а) Применяя формулу (3.44), получим
y
′ = (cos x)′ (1 − sin x) − cos x (1− sin x)′ =
(1 − sin x)2
= −sin x (1 − sin x) − cos x (− cos x) = (1 − sin x)2
= |
−sin x + sin2 x + cos2 x |
= |
|
|
1 − sin x |
= |
|
|
1 |
|
|
. |
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
( |
|
− sin x |
)2 |
|
|
( |
|
|
|
|
|
)2 |
|
|
1 − sin x |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 − sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
π |
|
|
π |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Полагая |
x = |
|
|
, получим y′ |
|
|
= |
|
|
|
|
= 2 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
6 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
6 |
|
1 − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
б) Применяя формулу (3.41), получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
y′ = ( x2 )′ arctg x + x2 (arctg x)′ |
= 2x arctg x + x2 |
|
1 |
|
. |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
+ x2 |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
||||||
Полагая x =1 , получим y′(1) = 2 arctg1 + |
|
|
1 |
|
= 2 |
π |
+ |
1 |
= |
|||||||||||||||||||||
1 |
+ |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
4 2 |
|
=π + 1 = π+1. 2 2 2
3
в) Перепишем заданную функцию в виде y = x 2 (3ln x − 2). Тогда по формуле (3.41)
|
3 |
1 |
3 |
3 |
|
|
|
1 |
1 |
1 |
|
9 |
|
|
y′ = |
x 2 |
(3ln x − 2) + x 2 |
= |
9 |
x 2 ln x − 3x 2 |
+ 3x 2 |
= |
x ln x. |
||||||
|
|
2 |
|
|||||||||||
2 |
|
|
x |
|
|
|
2 |
|
||||||
Полагая x =1 , получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
y' (1) = |
9 |
|
1 ln1 = 0 . |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
148
Задача 7.
Найти производную функции y = 5x tg x arcsin x.
Решение
Применяя формулу (3.42), получим
y′ = (5x tg x arcsin x)′ = (5x )′ tg x arcsin x + 5x (tg x)′ arcsin x +
|
+5x tg x (arcsin x)′ = 5x ln 5 tg x arcsin x + |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
+5x |
1 |
|
arcsin x + 5x tg x |
|
1 |
. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
cos2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
1 − x2 |
|
|
|
|
|
|||||
§ 3. Производная сложной и обратной функции |
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
Основные формулы |
|
Определения |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
и рисунки |
|
|
|
|
и замечания |
|
|
|
|
|||||||||||
1. Пусть |
|
y = f (u ), |
где |
Следует запомнить: |
|
|
|||||||||||||||
u = φ( x). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u – |
промежуточный аргумент |
||||||||
Тогда |
y = f [φ( x)] |
|
|
(3.45) |
сложной функции. |
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
есть сложная функция от x. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
2. |
x |
|
u |
|
|
x |
|
|
(3.46) |
Если функция u = φ |
( |
x |
) |
име- |
|||||||
y′ = |
y′ u′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
или |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ет производную u′x |
в |
точке x, |
|||||||
|
dy |
= |
dy |
|
|
du |
|
|
|
а функция y = f (u ) |
имеет про- |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
изводную y′ |
в соответствующей |
||||||||||
|
dx |
du |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
dx |
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
точке |
u, то |
сложная |
функция |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = f [φ( x)] |
в данной |
точке x |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
имеет производную |
y′x , которая |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
находитсяпоформуле (3.46). |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Следует запомнить: |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
для |
нахождения производной |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сложной функции надо произ- |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
водную данной функции по про- |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
межуточному аргументу умно- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
жить на производную промежу- |
|||||
|
|
|
y = f (u ) , |
u = φ(t ) , |
точного аргумента. |
|
|
|||||||||||||
Если |
Замечание |
|
|
|
|
|||||||||||||||
t = t ( x) , то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Правило остается в силе, |
|||||||
|
y′ |
= y′ u′ t |
′ |
(3.47) |
если промежуточных |
аргумен- |
||||||||||||||
|
x |
|
|
u |
|
t |
x |
|
тов несколько. |
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
или |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
dy |
= |
dy |
|
du |
|
|
dt |
. |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
dx |
|
du |
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
||||||||||||||||||
3. Пусть y = f ( x) и x = φ( y) – |
Если для функции |
|
||||||||||||||||||
паравзаимнообратныхфункций. |
|
y = f ( x) |
|
|
||||||||||||||||
Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
существует обратная функция |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
f ′ |
( x) = |
1 |
|
|
|
|
|
x = φ( y ), |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
φ′( y ) |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
которая в рассматриваемой точ- |
||||||||||||
или |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
ке y имеет производную φ′( y ) , |
||||||||
|
|
|
y′ |
|
|
|
. |
|
|
|
(3.48) |
отличную от нуля, то в соответ- |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
x′y |
|
|
|
|
ствующей |
точке |
x |
|
функция |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = f ( x) |
имеет |
производную |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
f ′( x) , равную |
|
1 |
, |
т.е. спра- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
φ′ |
( y ) |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ведлива формула (3.48). |
|||||
|
|
|
y′ |
= |
1 |
|
|
|
|
|
|
Следует запомнить: |
||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
x′y |
|
|
|
|
производные от взаимно обрат- |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ных функций обратны по вели- |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
или |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чине. |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Замечание |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
x′y |
= |
|
|
. |
|
(3.49) |
Индексы x и y показывают, |
||||||||||
|
|
|
|
y′ |
|
по какой переменной произво- |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
дится дифференцирование, т.е. |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
какая из переменных принята за |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
независимую. |
|
|
|
|
150