kozinova_at_osharina_nn_matematika_lineinaia_algebra_analiti
.pdf3.9.Задания для самостоятельной работы
Задача 1. Если матрица коэффициентов при неизвестных неособенная, решить систему уравнений двумя способами, используя формулы Крамера и обратную матрицу.
|
|
|
2x1 x2 |
4 |
|
|
|
3x1 5x3 18 |
|||
1. |
|
||||
|
7x 6x 4x 31 |
||||
|
|
1 |
2 |
|
3 |
|
2x1 3x2 5x3 11 |
||||
|
|
3x1 x2 3x3 10 |
|||
3. |
|
||||
|
x 2x 4x 7 |
||||
|
|
1 |
2 |
|
3 |
|
2x1 3x2 2x3 1 |
||||
|
|
|
|
|
|
5. |
3x1 3x2 2x3 2 |
||||
|
|
x1 2x2 1 |
|||
|
|
||||
|
x x x |
6 |
|||
|
|
1 |
2 |
3 |
|
7. |
2x1 x2 x3 3 |
||||
|
x x 2x |
5 |
|||
|
|
1 |
2 |
3 |
|
|
5x1 5x2 x3 1 |
||||
|
|
2x1 3x2 1 |
|||
9. |
|
||||
|
4x |
5x |
x 0 |
||
|
|
1 |
2 |
|
3 |
|
|
3x1 x2 2 |
|||
|
|
5x1 5x2 x3 1 |
|||
11. |
|
||||
|
3x |
4x |
x 2 |
||
|
|
1 |
2 |
|
3 |
|
2x1 3x2 x3 4 |
||||
|
|
|
|
|
|
13. |
5x1 7x2 2x3 10 |
||||
|
|
|
2x1 x2 |
3 |
|
|
|
|
|
5x1 6x2 4x3 3 |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
2. |
3x1 3x2 2x3 2 |
|||||
|
|
4x 5x 2x 1 |
||||
|
|
1 |
|
2 |
3 |
|
|
|
|
2x1 x2 |
4 |
||
|
|
x1 x2 5x3 14 |
||||
4. |
|
|||||
|
9x 7x 4x 35 |
|||||
|
|
1 |
|
2 |
|
3 |
|
x1 2x2 2x3 1 |
|||||
|
|
3x1 x2 3x3 10 |
||||
6. |
|
|||||
|
|
4x x x |
3 |
|||
|
|
|
1 |
2 |
3 |
|
|
x |
x |
2x |
|
9 |
|
|
|
1 |
2 |
3 |
|
|
8. |
2x1 x2 2x3 6 |
|||||
|
x |
x |
3x |
|
8 |
|
|
|
1 |
2 |
3 |
|
|
|
|
x1 x2 x3 1 |
||||
|
|
|
2x1 3x2 |
5 |
||
10. |
|
|
||||
|
5x 4x 2x 11 |
|||||
|
|
1 |
|
2 |
3 |
|
|
4x1 4x2 x3 7 |
|||||
|
|
2x1 x2 3 |
||||
12. |
|
|||||
|
3x |
4x x |
6 |
|||
|
|
1 |
|
2 |
3 |
|
|
|
2x2 x3 7 |
|
|||
|
|
2x1 x2 4 |
|
|||
14. |
|
|
||||
|
x 2x |
x |
8 |
|||
|
|
1 |
2 |
3 |
|
|
61
Задача 2. Установить совместность (или несовместность) системы уравнений. Если система совместна, найти базисные решения.
|
2x1 x2 x3 x4 4 |
||||
|
|
|
|
|
|
1. |
x1 x2 x3 3x4 1 |
||||
|
3x x 2x x 6 |
||||
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
x 2x 3x 4x 9 |
||||
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
3. |
|
x1 x2 x3 5x4 5 |
|||
|
2x 3x x x 3 |
||||
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
|
x1 x2 2x3 3x4 2 |
|||
|
|
|
|
|
|
5. |
x1 2x2 3x3 x4 2 |
||||
|
|
3x x x 2x 4 |
|||
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
x1 x2 2x3 x4 1 |
||||
|
|
3x1 2x2 x3 x4 6 |
|||
7. |
|
||||
|
|
2x x 3x x 2 |
|||
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
2x1 x2 x3 3x4 7 |
||||
|
|
|
x1 x3 2 |
|
|
9. |
|
|
|
||
|
x x 3x 3x 2 |
||||
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
x 2x 2x x 8 |
||||
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
11. |
x1 x2 x3 2x4 0 |
||||
|
|
x2 x3 x4 4 |
|||
|
|
||||
|
x 6x 3x 2x 5 |
||||
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
13. |
|
2x1 2x2 x3 3x4 1 |
|||
|
|
|
x1 x4 2 |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
x1 x2 x3 x4 2 |
|||
|
|
|
|
|
|
15. |
2x1 2x2 x3 2x4 2 |
||||
|
|
|
x1 x2 x4 2 |
||
|
|
|
|
x x 3x 2x 2 |
||||||||||
|
|
1 |
2 |
|
|
3 |
4 |
|
|
||
2. |
|
|
x1 x4 0 |
|
|
|
|
||||
|
3x x 3x 2x 4 |
||||||||||
|
|
1 |
2 |
|
3 |
|
4 |
|
|
||
|
|
x1 x2 3x3 2x4 0 |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. |
2x1 3x2 2x3 4x4 7 |
||||||||||
|
|
|
|
2x2 x3 3 |
|
||||||
|
|
|
|
|
|||||||
|
x 2x 3x x 4 |
||||||||||
|
|
1 |
|
2 |
|
3 |
4 |
|
|
||
6. |
|
2x1 x2 3x3 x4 1 |
|||||||||
|
x x x 3x 3 |
||||||||||
|
|
1 |
|
2 |
3 |
4 |
|
|
|||
|
2x1 x2 x3 x4 4 |
||||||||||
|
|
4x1 x3 2x4 5 |
|
||||||||
8. |
|
|
|||||||||
|
3x x |
2 |
2x x |
4 |
6 |
||||||
|
|
1 |
|
|
3 |
|
|
|
|
||
|
x 2x |
2 |
3x 4x |
4 |
9 |
||||||
|
|
1 |
|
|
3 |
|
|
|
|
||
10. |
|
x1 x2 |
x3 |
5x4 5 |
|||||||
|
|
x1 2x2 4x4 2 |
|||||||||
|
|
||||||||||
|
x1 x2 2x3 3x4 2 |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
4x3 3x4 2 |
|||||
12. |
2x1 3x2 |
||||||||||
|
|
3x x |
2 |
x 2x |
4 |
4 |
|||||
|
|
1 |
|
|
3 |
|
|
|
|
||
|
|
2x1 3x2 x3 5 |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
x3 |
x4 6 |
||||
14. |
3x1 2x2 |
||||||||||
|
2x x |
2 |
3x x |
4 |
2 |
||||||
|
|
1 |
|
|
3 |
|
|
|
|||
|
2x1 x2 x3 x4 4 |
||||||||||
|
|
|
|
|
x3 5x4 |
2 |
|||||
16. |
4x1 x2 |
||||||||||
|
|
|
3x1 2x4 |
3 |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
62
Задача 3. Найти фундаментальную систему решений для однородной системы линейных уравнений.
|
x x 3x 2x 0 |
|
x 2x 2x x 0 |
||||||||
1. |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
2. |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
3x1 x2 3x3 2x4 0 |
|
x1 x2 x3 2x4 0 |
||||||||
3. |
|
2x x x x 0 |
4. |
x x 2x 3x 0 |
|||||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
||
|
3x1 x2 2x3 x4 0 |
|
3x1 x2 2x3 2x4 0 |
||||||||
5. |
x 6x 3x 2x 0 |
6. |
x 2x 3x 5x 0 |
||||||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
||
|
2x1 9x2 x3 3x4 0 |
|
|
x1 x2 x3 5x4 0 |
7. |
|
x1 x2 3x3 2x4 0 |
8. |
2x1 x2 x3 3x4 0 |
|||||
|
|
|
2x3 4x4 0 |
|
x2 |
3x3 3x4 0 |
|||
|
2x1 3x2 |
|
x1 |
||||||
|
x 2x 3x x 0 |
|
|
x x 2x x 0 |
|||||
9. |
|
1 |
2 |
3 4 |
10. |
|
1 |
2 |
3 4 |
|
2x1 x2 3x3 2x4 0 |
|
3x1 2x2 x3 2x4 0 |
Задача 4. Найти общее решение неоднородной системы линейных уравнений, используя частное решение неоднородной системы и фундаментальную систему решений соответствующей однородной системы линейных уравнений.
|
|
|
|
x 3x 2x 6 |
|
|
x 2x 2x |
|
8 |
|||||
1. |
|
|
|
2 |
3 |
4 |
2. |
|
|
1 |
2 |
3 |
|
|
|
3x1 |
x2 3x3 |
12 |
|
|
|
|
x2 x3 2x4 0 |
||||||
3. |
x1 x2 |
2x4 0 |
4. |
|
2x1 |
x3 3x4 18 |
||||||||
|
|
|
2x3 4x4 12 |
|
|
x1 x2 |
|
3x4 6 |
||||||
|
2x1 |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
6x 3x 2x 6 |
|
|
x 2x |
5x 30 |
|||||||
5. |
|
|
|
2 |
3 |
4 |
6. |
|
|
1 |
2 |
|
|
4 |
|
2x1 |
9x2 |
|
3x4 18 |
|
|
|
|
x2 x3 5x4 5 |
|||||
|
x |
|
2x x 4 |
|
|
x 2x |
|
x 24 |
||||||
7. |
|
1 |
|
3 |
4 |
8. |
|
|
1 |
2 |
|
|
4 |
|
|
|
3x1 2x2 |
2x4 6 |
|
|
2x1 |
3x3 2x4 18 |
|||||||
9. |
2x1 x2 |
|
x4 4 |
10. |
|
|
|
x2 2x3 3x4 12 |
||||||
|
|
|
x2 2x3 x4 6 |
|
3x1 x2 |
|
2x4 6 |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
63 |
|
|
|
|
|
|
|
Задача 5. Структурная матрица торговли трех стран имеет вид A .
3 3
Найти соотношение национальных доходов стран, при котором может иметь место баланс торговли между ними.
|
|
0.1 |
0.3 |
0.3 |
|
|
|
|
|
|
|
1. |
A |
0.3 |
0.6 |
0.05 |
|
|
|
0.6 |
0.1 |
0.65 |
|
|
|
|
|||
|
|
0.3 |
0.05 |
0.2 |
|
|
|
|
|
|
|
3. |
A |
0.2 |
0.3 |
0.4 |
|
|
|
0.5 |
0.65 |
0.4 |
|
|
|
|
|
|
0.3 |
0.3 |
0.2 |
|
|
|
|
|
|
|
5. |
A |
0.3 |
0.1 |
0.3 |
|
|
|
0.4 |
0.6 |
0.5 |
|
|
|
|
|||
|
|
0 |
0.2 |
0.2 |
|
|
|
|
|
|
|
7. |
A |
0.4 |
0.6 |
0.4 |
|
|
|
0.6 |
0.2 |
0.4 |
|
|
|
|
|||
|
|
0.3 |
0.2 |
0.4 |
|
|
|
|
|
|
|
9. |
A |
0.1 |
0.2 |
0.2 |
|
|
|
0.6 |
0.6 |
0.4 |
|
|
|
|
|
|
0 |
0.5 |
0.125 |
|
|
|
|
|
|
|
11. |
A |
0.5 |
0 |
0.5 |
|
|
|
0.5 |
0.5 |
0.375 |
|
|
|
|
|
|
0.5 |
0.5 |
0.25 |
|
|
|
|
|
|
|
13. |
A |
0 |
0.5 |
0.75 |
|
|
|
0.5 |
0 |
0 |
|
|
|
|
|||
|
|
0.5 |
0.75 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
15. |
A |
0 |
0 |
0.5 |
|
|
|
0.5 |
0.25 |
0.5 |
|
|
|
|
|
|
0.5 |
0.3 |
0.1 |
|
|
|
|
|
|
|
2. |
A |
0.3 |
0.6 |
0.6 |
|
|
|
0.2 |
0.1 |
0.3 |
|
|
|
|
|||
|
|
0.6 |
0.5 |
0.2 |
|
|
|
|
|
|
|
4. |
A |
0.3 |
0.4 |
0.3 |
|
|
|
0.1 |
0.1 |
0.5 |
|
|
|
|
|
|
0.4 |
0.4 |
0.7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6. |
A |
0.2 |
0.1 |
0.15 |
|
|
|
|
0.4 |
0.5 |
0.15 |
|
|
|
|
|
||||
|
|
0.4 |
0.15 |
0.2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8. |
A |
0.5 |
0.3 |
0.6 |
|
|
|
|
0.1 |
0.55 |
0.2 |
|
|
|
|
|
||||
|
|
0.25 |
0.75 |
0.5 |
||
|
|
|
|
|
|
|
10. |
A |
|
0.3 |
0.25 |
0.1 |
|
|
|
0.45 |
0 |
|
|
|
|
|
0.4 |
||||
|
|
0.5 |
0 |
0.75 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12. |
A |
0.5 |
0.5 |
0.25 |
|
|
|
|
0 |
0.5 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
0.5 |
0 |
0.1 |
|
|
|
|
|
|
|
14. |
A |
0 |
0.5 |
0.3 |
|
|
|
0.5 |
0.5 |
0.6 |
|
|
|
|
|
|
0.7 |
0 |
0.75 |
|
|
|
|
|
|
|
16. |
A |
0.3 |
0.5 |
0 |
|
|
|
0 |
0.5 |
0.25 |
|
|
|
|
64
Глава 4. Многочлены и комплексные числа
4.1.Комплексные числа
Комплексным (мнимым) числом называется выражение z x iy , где x
и y - действительные числа, i - мнимая единица. Числа x и y называются
соответственно действительной частью и мнимой частью комплексного числа z и обозначаются x Re z , y Im z . Мнимая единица i удовлетворяет
соотношению i2 1. |
|
|
|
|
|
Два комплексных числа |
z1 x1 iy1 |
и |
z2 x2 iy2 равны |
z1 z2 , если |
|
равны их действительные и мнимые части x1 x2 , y1 y2 . |
|
||||
|
|
|
|
|
|
Два комплексных числа |
z x iy |
и |
z x iy , имеющие |
одинаковые |
действительные и противоположные мнимые части, называются
сопряженными.
Арифметические операции над комплексными числами
|
|
z1 x1 iy1 и z2 x2 iy2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
1. |
Сложение (вычитание) комплексных чисел |
|
|
|
||||||||||||
|
|
z1 z2 x1 iy1 x2 iy2 x1 x2 |
i y1 y2 |
|||||||||||||
2. |
Умножение комплексных чисел |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
z1z2 x1 iy1 x2 iy2 |
x1x2 y1y2 |
i x1y2 x2 y1 |
||||||||||||
3. |
Деление комплексных чисел |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
z1 |
|
x1 iy1 x2 iy2 |
|
x1x2 y1y2 |
i |
x2 y1 x1y2 |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
z2 |
x2 iy2 x2 iy2 |
x |
2 y |
2 |
|
|
x |
2 |
y |
2 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
2 |
|
|
|
2 |
|
2 |
|
Примечание. Все арифметические операции над комплексными числами определяются по правилам соответственно сложения, умножения и деления многочленов.
|
Пример 1. Даны комплексные числа |
z1 4 5i и |
z2 3 i . Найдем |
||||||||||||||||||
комплексные числа а) z |
z |
2 |
, б) z z |
2 |
, в) |
z z |
2 |
и г) |
z1 |
. |
|
||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
1 |
|
|
z2 |
|
||||||
а) z1 z2 4 5i 3 i 1 4i |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
б) z1 z2 |
4 5i 3 i 7 6i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
в) z1z2 |
4 5i 3 i 7 19i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
г) |
|
z1 |
|
4 5i |
|
4 5i 3 i |
17 11i |
1,7 1,1i |
|
||||||||||||
|
|
3 i |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
z |
2 |
|
|
3 i 3 i |
9 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
65 |
|
|
|
|
|
|
|
Тригонометрическая форма комплексного числа
В |
декартовой системе |
координат комплексное число изображается |
точкой |
M x, y . Оси Ox |
и Oy называются соответственно мнимой и |
y
M x, y
r
x
0
Рис.1
действительной осями, координатная плоскость – комплексной. Абсцисса x и ордината y каждой точки изображают
соответственно действительную и мнимую
части комплексного |
числа |
z . Полярные |
||||
координаты |
|
точки |
M |
определяются |
||
|
|
|
|
|
|
|
положением |
|
радиус-вектора |
OM |
- его |
||
|
|
|
r и |
углом |
|
|
|
|
|
|
|||
длиной |
OM |
|
осью |
Ox и |
||
|
|
|
|
|
|
|
называются модулем r z и аргументомArg z комплексного числа z (рис. 1).
Справедливы соотношения: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
x |
, |
sin |
y |
. |
|
|
||||||||
|
r |
|
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
y |
2 , |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
r |
|
|
r |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
Из |
|
|
|
|
значений аргумента комплексного числа Arg z |
выделяют главное |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
значение |
|
|
|
|
аргумента |
arg z , |
|
удовлетворяющее |
условию arg z . Связь |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
между декартовыми |
|
|
|
и |
полярными координатами точки |
M комплексной |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
плоскости x r cos |
|
|
|
и |
y r sin определяет тригонометрическую форму |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
комплексного числа |
|
|
|
|
z r cos i sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Пример 2. |
|
Найдем |
тригонометрическую форму комплексных чисел: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
а) z 3, б) z 7i , в) z 1 3 i , г) z 1 i . |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
а) |
Комплексное число z 3 имеет Re z x 3 и Im z y 0 . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
Отсюда r |
|
z |
|
|
|
|
|
|
32 02 3, cos 1, sin 0 , arg z 0 . |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
z 3 3 cos |
|
0 |
|
i sin 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
б) |
r |
|
|
|
z |
|
|
|
02 |
|
72 7 , |
cos 0 , sin 1, |
arg z |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
z 7 7 cos i sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, arg z |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|||||
|
r |
|
|
|
|
|
|
|
12 |
|
|
|
2 |
2 , cos |
1 |
, sin |
|
|
||||||||||||||||||||||||
в) |
|
z |
|
3 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
3 |
||||||||
|
z 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
3i 2 cos |
i sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
66
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
12 |
1 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, sin |
|
|
|
|||||||||||||||
г) |
|
r |
z |
|
|
2 , cos |
|
|
|
|
|
; arg z |
|
; |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
4 |
||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
z 1 i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
2 cos |
|
i sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Арифметические |
|
операции |
|
|
|
над |
|
комплексными |
числами |
|||||||||||||||||||||||||||
|
в тригонометрической форме |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
1. |
Умножение комплексных чисел |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
z1z2 r1 cos 1 |
i sin 1 r2 cos 2 i sin 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
r1r2 cos 1 2 |
i sin 1 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
2. |
Деление комплексных чисел |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
z1 |
|
r1 cos 1 i sin 1 |
|
|
r1 |
cos |
|
|
2 |
|
|
i sin |
2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
z2 r2 cos 2 |
i sin 2 |
|
r2 |
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
3. |
Возведение в степень комплексного числа (формула Муавра) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
zn r cos i sin n r n cos n i sin n , где n - целое число |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
4. |
Извлечение корня из комплексного числа |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 k |
|
|
|
|
||||
n z n r cos i sin n r cos |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
n |
где k 0,n 1; n - натуральное число.
i sin |
2 k |
|
|
, |
|
|
n |
|
|
|
Пример 3. Выполним арифметические операции над комплексными |
|||||||||||||||||||||||
|
z 1 |
|
|
|
z |
|
1 i в тригонометрической форме: а) |
z z |
|
, б) |
z1 |
, |
|||||||||||||
числами |
3 i и |
2 |
2 |
||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
z2 |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
в) |
z 9 |
, г) 3 z |
|
2 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
1 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Используем полученные в предыдущем примере тригонометрические |
|||||||||||||||||||||||
представления комплексных чисел |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
z1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
i sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
3 i 2 cos |
|
3 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
z2 |
1 i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
2 cos |
i sin |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
а) |
z1z2 |
2 |
|
|
2 cos |
|
4 |
|
i sin |
|
|
4 |
|
2 |
2 cos |
|
|
i sin |
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12 |
|
|
|
12 |
|||||||||
б) |
z1 |
|
|
2 |
|
cos |
|
i sin |
|
|
|
|
2 |
|
cos |
7 |
|
i sin |
7 |
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
z2 |
|
|
2 |
3 |
|
4 |
|
|
|
|
|
3 |
4 |
|
|
|
|
2 |
12 |
|
|
|
12 |
|
||||||||||||||
|
z19 29 |
|
9 |
i sin |
9 |
512 cos i sin 512 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
в) |
cos |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
3 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
67 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
i sin |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
г) z |
3 z |
2 |
2 |
|
, где z |
|
|
2 |
2 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|||||||||||
z 3 |
|
cos |
|
2 k |
|
i sin |
|
|
2 k |
|
|
, где k 0,1,2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
1 |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
3 2 |
cos |
|
|
|
i sin |
|
|
3 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
2 2 |
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
z |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
i sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
cos |
|
|
|
|
|
3 2 i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
z |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
1 |
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
cos |
|
|
|
|
i sin |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Показательная форма комплексного числа |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Формула Эйлера |
ei cos i sin |
|
определяет показательную форму |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
комплексного числа |
|
|
|
|
z r ei . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
Пример |
4. |
|
Запишем |
в |
|
показательной |
|
форме комплексные числа |
z1 1 3 i и z2 1 i .
Используем полученные ранее тригонометрические представления чисел
z1 1 |
|
|
|
i sin |
|
z2 1 i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|||||||||||||
3 i 2 cos |
3 |
и |
2 cos |
|
i sin |
. |
||||||||
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
4 |
|
|
4 |
Используя значения модуля и аргумента комплексных чисел, находим
i |
|
|
|
|
|
i |
z 2e 3 |
и z |
2 |
2e |
4 . |
||
1 |
|
|
|
|
|
4.2.Многочлены и алгебраические уравнения. Основные понятия
Многочлен относительно x1, x2,..., xn и целая рациональная функция y F x1, x2,...,xn есть суммы конечного числа членов вида a x1k1 x2k2 ...xnkn , где каждое k j j 1,n ‒ неотрицательное целое число. Наибольшее значение суммы степеней k1 k2 ... kn членов многочлена называется степенью многочлена.
Многочлен относительно x1, x2,..., xn называется однородным, если все его члены имеют одну и ту же степень.
Многочлен относительно x1, x2,..., xn называется симметрическим, если для любого множества значений x1, x2,..., xn значение многочлена не изменяется при какой угодно перестановке x1, x2,..., xn .
68
Каждый симметрический многочлен относительно x1, x2,..., xn может быть единственным образом записан как многочлен относительно элементарных симметрических функций u1,u2,...,un , определяемых следующим образом:
n
u1 xi , u2 x1x2 x1x3 ... xn 1xn , i 1
u3 x1x2x3 x1x2x4 ... xn 2xn 1xn ,..., un x1x2...xn ,
где uk k 2, n 1 ‒ есть сумма всех различных произведений, каждое из которых содержит k сомножителей x j с несовпадающими индексами.
Каждый симметрический многочлен относительно x1, x2,..., xn может быть выражен как многочлен относительно конечного числа симметрических функций v1,v2,...,vn , определяемых следующим образом:
n |
n |
n |
v0 n, v1 xi , v2 |
xi2 |
, ..., vk xik , ... |
i 1 |
i 1 |
i 1 |
Многочлен степени n относительно x (целая рациональная функция степени n с одной переменной) имеет вид:
F x a |
xn a xn 1 |
... a |
x a |
a |
0 |
0 |
1 |
n 1 |
n |
0 |
|
Алгебраическое уравнение степени n с неизвестной x имеет вид:
F x a xn |
a xn 1 ... a |
x a 0 |
a |
0 |
|
|
||||
|
0 |
1 |
|
n 1 |
n |
|
0 |
|
|
|
Решить уравнение с неизвестной x ‒ значит найти все значения x |
||||||||||
(нули |
функции |
y F x , |
корни уравнения), |
удовлетворяющие |
этому |
|||||
уравнению. Значение |
x xi |
есть корень кратности (порядка) m (кратный |
||||||||
корень, |
если m 1) |
алгебраического |
уравнения |
(нуль функции y F x |
||||||
порядка m), если |
F x f x x x m , где |
f |
x ‒ многочлен, причем f |
x 0 . |
||||||
|
|
|
|
i |
|
|
|
|
|
i |
Алгебраическое уравнение степени n имеет n корней, если корень кратности m считать m раз.
Общие формулы, выражающие корни алгебраических уравнений, через их коэффициенты и содержащие конечное число сложений, вычитаний, умножений, делений и извлечений корня, существуют для уравнений первой,
второй, третей и четвертой степени.
Решение линейных уравнений |
a x b 0 |
a 0 |
|
x |
b |
. |
||||||
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
Пример 5. Решим линейное уравнение |
|
|
|
|
|
|||||||
1 3i x 5 i 0 |
i2 1 |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
5 i |
|
5 i 1 3i |
2 16i |
|
|
|
|
|
|
||
x |
|
|
|
|
|
0,2 1,6i |
|
|
|
|
|
|
1 3i |
1 3i 1 3i |
10 |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
69 |
|
|
|
|
|
Решение квадратных уравнений
a x2 b x c 0 |
a 0 , |
x |
|
b |
b2 4a c |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1, 2 |
|
|
2a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 6. Решим квадратное уравнение |
|
||||||||||||||
3 x2 i x 2 0 |
i2 1 |
|
|
|
|
||||||||||
x |
|
|
i |
|
i2 4 3 2 |
|
|
i 5i |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
1, 2 |
|
|
|
2 3 |
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
x |
i , x |
|
2 |
i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
1 |
|
|
2 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение кубичных уравнений методом Кардано x3 a x2 b x c 0
Кубичное уравнение преобразуют в «неполное», которое решают, используя формулы корней. Затем определяют корни первоначального кубичного уравнения. Преобразование кубичных уравнений в «неполные» кубичные уравнения выполняется с помощью замены переменной.
x t a3
p a2
3
|
|
a 3 |
|
a |
2 |
|
|
|
a |
|
|
|
|||||||
|
t |
|
|
|
|
a t |
|
|
|
b t |
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
3 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
a |
2 |
|
|
|
|
3 |
|
|
a |
|
|
3 |
||
|
|
2 |
|
b t |
|
a |
3 |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
3 |
|
|
3 |
|
3 |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c 0 |
|
|
||
|
a b |
|
|
|
|
c |
0 |
||
|
||||
3 |
|
|
||
|
|
|
|
b, |
q 2 |
a |
3 |
|
a b |
c |
|
t3 p t q 0 |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||
|
3 |
|
3 |
|
|
|
Примечание. Если свободный член «неполного» уравнения равен нулю,
то корни уравнения легко определяются. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
t3 p t 0 |
|
t t2 p 0 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
t1 0, |
t2, 3 p |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Решение «неполных» кубичных уравнений |
|
|
|
||||||||||||||||
t3 p t q 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
p 3 |
q |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
q |
|
|
|
|
|
|
q |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Q |
|
|
|
|
, |
A 3 |
|
Q , |
B 3 |
|
Q |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
3 |
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
t A B , |
|
|
|
A B |
i |
A B |
|
|
|
t |
2, 3 |
3 |
|||||||
|
|
||||||||
1 |
|
2 |
2 |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
70 |