34
.pdf
1.Тікелей. Бұл баланың қойған мақсаты;
2.Жанама. Кәсіби ересек адамның мақсаты.
Бала конструктімен жаттығу арқылы өзі байқамай көру жүйесін дамытады, іс-әрекетін басқарады, зейінін шоғындыра алуды үйренеді және одан да күрделі оқуға дайындалады.
1-кесте
Конструктивті оқыту кезіндегі оқытушының кәсібилігі мен шеберлігін Е. Халтунен келесідей суреттейді. «Монтессори-оқытушыбаланыңқызығушылығыноятып, қолынқақпай, оғанкөмеккөрсетуі тиіс, оқытушыға артқы көріністе қалу тән. Педагог, ең алдымен, оқушының «Мұны өзіме жасатуға көмектесші» деген өтінішін орындауға ниеттенеді. Егер педагогтар баланы еркіне жіберіп, олардың табиға білімін байқағысы келесе, сыныптың бір бұрышына отырып алып, бақылау дегенді білдірмейді. Бала ешқандай да еркіне кетпейді. Монтессори-оқытушы балаларды бақылай алатын арнайы ортаны және олардың еркін әрекет етуіне арнайы заттарды дайындайды. Арнайы орта әзірлеуге үлкен мән береді, себебіадамныңшынайыеркіндігімәденикеңістіктіигеруменсабақтасады. Осындайортанықұру оқытушының шеберлігіне байланысты болады. Кітаптармен, энциклопедиялармен, тәжірибелік құралдармен, әр түрлі қолөнер құралдарымен қоршалған балада осы байлықты игеруге деген кездейсоқ жауапкершілік пайда болады. Балабақшадағы не мектеп сыныптарындағы сөрелерде ондаған заттар жатады, оны тек кәсіби Монтессори-оқытушы мәнін, дидактикалық мағынасын түсіндіре алады».
Ф. Бунятованың конструктивті оқытуы оқушыға ойлау операциялары арқылы алдыңғы білімдеріне сүйене отырып, оларды бүтіндік сызбасы бойынша келесі білімге тасымалдау негізінде өзінің білімдерін, түсінік әлемін құруына бағытталған. Конструктивті оқыту операционалды-шығармашылық сипатқа ие. Оқушылар білімдеріне логикалық операциялар жүргізе отырып, оларды иеленеді. Олар ішкі
151
елес және түсінік арқылы ойлап шығарады, жасайды, құрастырады. Бұл шығармашылық, егер бала өзі ғана жұмыс жасаса, жеке, ал басқа да адамдармен бірлікте жұмыс жасаса кооперативті болады.
Бунятованың конструктивті оқытуының философиясы америкалық ғалым Д.Брунердің конструктивизмімен сабақтасады. Яғни тәжірибемен ойлана отырып, индивид өзі өмір сүріп жатқан әлем туралы түсінігін қалыптастырады. Бұл оқытудың батыс және шығыс философиясының синтезі (жекеден бүтінге шығу, немесе керісінше жекеден бүтінге шығу).
Конструктивті оқыту сабағы 7 элементтен тұрады:
1.Ізденіс. Оқытушы білім алушылардың тақырып бойынша нені білетіндігін айқындау үшін және сабақбарысындақандайшешімдерқабылдайтынын, қандайнәтижегекелетінінбағдарлауүшінтақырып бойынша сұрақтар қояды.
2.Құрылымдар. Сабақ құрылымдар бойынша құрастырылады:
-білімнің құрылымы;
-оқу әрекетінің құрылымы.
3.Ойлаудың логикалық операциясы. Дәстүрлі оқытуда жаттығу, мысалдар, үлгілерге мынандай әдепкітапсырмалар беріледі: астынсыз, тап, тиістіформағақой, шеш, орында, т.б. Бұл тапсырмалардың барлығы жаттанды нәрселерді әр түрлі нұсқада қоюды ғана меңзейді. Ал конструктивті оқыту оқушыныңбілімінелогикағақұрылғанбірнеше ақыл-ойәрекеттерін құрастырады. Мысалы, сәйкестерді біріктір немесе ажырат, бірін басқамен алмастыр, түрлендір және жаңа пайда болған нәрсені түсіндір, басқа формаға қой, жаңа дүние жаса, т.б. Оқушылар осы тапсырмаларды үнемі жүйелі түрде орындағаннан кейін, бұл құрылғылар оларда өзінің танымдық құралдары ретінде орнығып қалады.
4.Байланыс. Бұл элемент бір білім құрылымының басқасымен байланысын көрсетеді. Конструктивтіоқытудабілімтұтассызбабойыншабейнеленеді. Мұндапәнішіндегібайланысқанаемес, пәнаралық байланыс та көрініс табады.
5.Сұрақтар. Конструктивті оқытуда оқытушы сабақтың нобайын құру үшін қандай сұрақпен бастап, қандай сұрақпен сабақты аяқтайтынын айқындап алу қажет. Сұрақ қою арқылы оқытушы білім алушылардың нені білетінін аңғарады. Оған дұрыс жауап бермесе де оқытушы сұрақтармен білім алушының өзі арқылы дұрыс жауапқа жетелейді.
6.Толықтырулар және байланыстар. Бұл сабақта игерілетін білімнің өткен және болашақтағы біліммен байланыстыратын элемент.
7.Презентация немесе білім алушымен жинақталғанның бейнесі. Бұл конструктивті оқыту сабағының нобайын жасаудағы соңғы элемент. Оқытушы 2 немесе 4 адамнан тұратын топтарға алдын ала жұмыс парақшаларын таратып береді. Бұл парақшаға сұрақтар қояды, параметрлерін жазады, мақсатқа сәйкес тапсырмаларды береді. Төменде конструктивті оқыту үлгісіне құрылған сабақ жоспары ұсынылып отыр.
Пәні: қазақ тілі Сабақтың тақырыбы: етістік.
Сабақтың мақсаты:
–оқушылардың етістік туралы түсінік деңгейін зерделеу, кеңейту, тереңдету;
–топпен жұмыс істеу дағдысын, объективтілік пен дәйектеме келтіру біліктілігін, тілмәдениетін, ой жүйелеу шеберлігін дамыту, сөздік қорын молайту.
Сабақтың типі: дәстүрлі емес сабақ Сабақтың түрі: жаңа білімді қалыптастыру
Сабақтың әдісі: «идеялар себеті» әдісі, суреттеу, талдау, сұрақ-жауап, бағалау, бекіту, БҮҮ стратегиясы, корытындылау.
Сабақтың көрнекілігі: дидактикалық материалдар, аудио құрылғылар, суреттер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі:
Сәлемдесу. Кезекші мәлімдемесі.
Үй тапсырмасын тексеру. Жаңа сабақ.
152
|
Ф. Бунятова |
бойынша |
|
|
|
р/с |
конструктивті |
оқыту |
|
|
Жаңа сабақтың құрылымы |
|
сабағының элемент-тері |
|
|
|
|
1 |
Ізденіс |
|
|
Мұғалім сұрақ қою арқылы жаңа сабақтың тақырыбын |
|
|
|
|
оқушылардың өзіне айтқызады. |
||
|
|
|
|
1.Адамның өмірі неден тұрады? (іс-әрекеттен); |
|
|
|
|
|
2. Ал заттың іс-әрекетін қандай сөз табы білдіреді? (етістік). |
|
|
|
|
|
Соныменбүгінгісабағымыздыңтақырыбы«Етістік». |
|
2 |
Құрылымдар |
|
|
Жұппен және өз бетінше талқыла. |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
Ойлаудың логикалық |
Оқушылар «Идеялар себеті» әдісі арқылы алдымен етістік туралы |
|||
|
операциялары |
|
бар білетін мәліметтерін қағазға жазып, себетке тастайды. |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Етістіктің рай |
|
|
|
|
|
категориясы |
|
|
|
|
|
бар. |
|
|
|
|
|
|
|
Етістіктің рай |
Етістіктен |
категориясы |
әдетте |
бар. |
баяндауыш |
|
сөйлем мүшесі |
|
Етістіктің рай |
Сұрақтары: не |
дара және |
істеді? қайтті? |
күрделі түрі |
|
|
|
Себеттегі қағаздарға жазылған мәліметтер оқылады. Оқушылардың өздері жаңа тақырып бойынша ережені шығарады.
Өз бетінше жүйелі түрде анықтама құрып, көптеген пікірлердің ішінен дұрысын екшеп,; етістікке аналог сөздер, яғни синонимин іздестіру арқылы сөздік қорын молайтады.
1-тапсырма. Шығармашылық тапсырма. Суретке қарап, етістіктің түрлерін қатыстыра отырып, мәтін құраңдар.
2-тапсырма. Төмендеберілгенөлеңшумақтарынанетістіктітауып, сұрақ қойып, синоним нұсқасын келтіріңдер.
Қазақ тілі Күш кеміді, айбынды ту құлады; Кеше батыр – бүгін қорқақ, бұғады. Ерікке ұмтылған ұшқыр жаны кісенде, Қан суынған, жүрек солғын соғады.
153
Қыран құстың қос қанаты қырқылды, Күндей күшті күркіреген ел тынды. Асқар Алтай – алтын ана есте жоқ, Батыр, хандар – асқан жандар ұмытылды!
Ерлік, елдік, бірлік, қайрат, бақ, ардың Жауыз тағдыр жойды бәрін не бардың...
Алтын күннен бағасыз бір белгі боп, Нұрлы жұлдыз, бабам тілі, сен қалдың!
Жарық көрмей жатсаң да ұзақ, кен-тілім, Таза, терең, өткір, күшті, кең тілім. Тарап кеткен балаларыңды бауырыңа Ақ қолыңмен тарта аларсың сен тілім!
(М.Жұмабаев)
Кеміді – қайтті? – азайды. Құлады – не істеді? – жығылды.
Суынған – қайткен? – салқындаған, мұздаған. Соғады – қайтеді? – қағады.
Қырқылды –не істелді? – қиылды. Тынды –қайтті? – тынышталды. Ұмытылды – не істелді? – естен шықты. Қалдың – қайттің? – сақталдың.
Жарық көрмей – қайтпей? – жарыққа шықпай, жарияланбай. Тарта аларсың – не істерсің? – сыйларсың.
Бұл жаттығуды орындаудан шығатын нәтиже: оқушылар етістікті өлеңнен таба отырып, сұрақ қоя білуді үйренді, яғни сұрақтың формасы етістіктің формасына туелді екенін білді, синонимін табу арқылы етістіктің мағынасын аша білді. Етістіктің есімді және етістікті сөз тіркесі түрлері бар екенін көрді. Мысалы: жарық көрді.
3-тапсырма. Өлеңді оқып, мәтінге айналдырыңдар, етістікке сұрақ қойып, морфологиялық талдау жасаңдар.
Үш бақытым Ең бірінші бақытым - Халқым менің, Соған берем ойымның алтын кенін.
Ол бар болса, мен бармын, қор болмаймын Қымбатырақ алтыннан нарқым менің.
Ал екінші бақытым - Тілім менің, Тас жүректі тіліммен тілімдедім. Кей-кейде дүниеден түңілсем де, Қасиетті тілімнен түңілмедім.
Бақытым бар үшінші - Отан деген, Құдай деген кім десе, Отан дер ем!
...Оты сөнген жалғанда жан барсың ба? Ойланбай-ақ кел-дағы от ал менен.
Менің ең бірінші бақытым – Халқым. Соған ойымның алтын кенін беремін ( не істеймін?). Ол бар болса, мен бармын, қор болмаймын (қайтемін?). Менің нарқым алтыннан қымбаттырақ. Менің екінші бақытым – Тілім. Тіліммен тас жүректі тілімдедім ( не істедім?). Дүниеден кей-кейде түңілсем де, қасиетті тілімнен түңілмедім (қайтпедім?). Үшінші бақытым бар – Отан деген. Құдай деген кім десе, Отан деп айтар едім (не істер едім?)!Жалғанда оты сөнген жан барсың ба ( қайтесің ба?)? Менен ойланбай-ақ кел де от ал (не істе?).
154
4 |
Байланыс |
Етістік және баяндауыш – екеуі де не істеді? қайтті? деген |
|
|
сұрақтарына жауап береді. |
5 |
Сұрақтар |
1. Етістіктің қандай морфологиялық сипаты бар? Етістіктерді |
|
|
мысалға келтіре отырып, олардың жұрнақтарын анықтаңыз. |
6 |
Толықтырулар мен |
Етістік сөз табынан сөйлемнің баяндауыш сөйлем мүшесі |
|
байланыстар |
жасалады. Етістіктің шақ, рай, тұйық етістік, етіс, есімше, |
|
|
көсемше категориялары бар. |
7 |
Презентация |
Етістік– күрделісөзтаптарыныңбірі. Етістікдегеніміззаттың |
|
|
қимылын, іс-әрекетін, күй-жайын білдіретін сөз табы. Не істеді? |
|
|
қайтті? сұрақтарына жауап береді? Етістіктің категориялары: шақ, |
|
|
рай, етіс, есімше, көсемше, тұйық етістік. |
|
|
|
Қортындылау: Бүгінгі сабақтан не білдік, не үйрендік? БҮҮ стратегиясы бойынша кестені толтыру.
білемін |
Үйрендім |
Үйренгім келеді |
Үйге тапсырма. Етістік туралы ертегі құру.
Бағалау.
Қолданылған әдебиеттер:
1.Бунятова Ф.Д. Педагогическая технология конструктивного обучения. Интернет-журнал «Эйдос». -2007, 1 марта. http://www.eidos.ru/journal / 2007/ 0301-5.htm.¶
2.Педагогическая технология конструктивного обучения. http://www.eidos.ru/ journal/2007/0301-5.htm
3.http://www.idrak-m.com/?page_id=1808.
4.Монтессори М. Дом ребенка. Метод научной педагогики.-М: Наука,1970.-160с.
155
СОДЕРЖАНИЕ |
|
Секция 1. Правоведение. Юридическая наука 21 века: |
|
актуальные проблемы юриспруденции |
|
Гулиев А. ДТП по вине пешехода........................................................................................................................... |
3 |
Джайлаубаева А. Жасырын қылмыстарды зерттеудің маңыздылығы ............................................................. |
4 |
Жaнcұлтaн A. Дeнcayлық caқтay caлacындaғы cыбaйлac жoмқoрлық............................................................... |
5 |
Исаков Б. Экстремизм............................................................................................................................................. |
6 |
Кенжетаева А. Экономикадағы қылмысқа қарсы күрестің өзекті мәселелері................................................. |
9 |
Киринчук Р. Правовые аспекты трудоустройства молодежи в Казахстане……………………………………10 |
|
Оңғаров С. Қылмыстық іске кәмелетке толмағандардың қылмысқа баруының себептері және |
|
құқықтық жағдайы.................................................................................................................................................. |
13 |
Төлеқазы А. Заңгер мамандығының болашағы..................................................................................................... |
15 |
Темиргалиев М. Проблемы формирования правовой культуры молодежи……………………………………17 |
|
Шаймуханбет Е. Цифровизация – путь к успеху в области юриспруденции…………………………………19 |
|
Секция 2. Тенденции интеграции финансовой и экономической системы Казахстана |
|
в современных условиях |
|
Абуалиұлы Х. Қазақстан Республикасының бүгінгі таңдағы экологиялық және экономикалық тұрғыдағы |
|
потенциалын дамыту жолдары................................................ ............................................................................... |
23 |
Джакупов М. Вступление Казахстана в ВТО: проблемы, последствия и перспективы.................................. |
.. 25 |
Жумали Ә. Кәсіпорынңың маркетингтіқ стратегиясының мәні мен мазмұны................................................... |
27 |
Курванжан Д. Жаңа техниканы енгізудің экономикалық тиімділігі................................................................... |
29 |
Қалдыбай А. Қазақстан республикасындағы шағын кәсіпкерліктің даму жағдайы........................................ |
. 32 |
Минвархожаева А. Перспективы развития торгово-экономических отношений РК и КНР............................ |
34 |
Молдаханов Е. Инновациялық басқару және кәсіпорынның инновациялық инновациялық қызметі............ |
38 |
Мұңайтпасова М. ХҚЕС бойынша есептілік мәселелерінің жүйелі жіктелімі................................................. |
41 |
Сакиева А. Инновации как фактор обеспечения устойчивого социально-экономического развития |
|
Казахстана................................................................................................................................................................ |
44 |
Саликова А. Тенденции развития и интеграции экономической системы Казахстана в современных |
|
Условиях.................................................................................................................................................................. |
47 |
Секция 3 . Лингвистика. Современная лингвистика: |
|
новые подходы и актуальные исследования |
|
Амангельдина А . Современная лингвистика: новые подходы и актуальные исследования ............................ |
50 |
Абыханов Б. Youth policy of the Republic of Kazakhstan in the first president’s writings .................................... |
52 |
Агайдар З. К вопросу о переводческой профессии.............................................................................................. |
53 |
Амантай А. Ғылым жастар көзімен....................................................................................................................... |
55 |
Асқарқызы Я. Қазақ тіл білімінідегі буынның зерттелуі..................................................................................... |
57 |
Бақыт Ә. Қазақ қолөнерінің этнолингвистикалық сипаты................................................................................ |
60 |
Додух П.А. Teaching oral language and usage of resourses in teaching speaking .................................................... |
63 |
Кулжабаева Д. Социолингвистика: трехъязычие в Казахстане.......................................................................... |
66 |
Шокбатарова А. The interpretation of realities ...................................................................................................... |
68 |
Секция 4. Общеобразовательные дисциплины. Актуальные вопросы науки в области |
|
общеобразовательных дисциплин |
|
Алиева Л. Исследование физико-химических свойств перевязочных материалов............................................ |
71 |
Амангелді Н. Химиялық элементтер және олардың қосылыстарының адам ағзасына пайдасы мен зияны |
.. 73 |
Абыханов Б. Діни экстремизмнің жастар арасына таралуы мемлекет қауіпсіздігі мен халықтар ынтымағына |
|
тигізетін зияны......................................................................................................................................................... |
77 |
Амангельдинова Д. Авиация и экология................................................................................................................ |
79 |
Байбеков А., Галеев Т. Зеленая революция как альтернативный вариант традиционного хозяйства.............. |
81 |
Дюсембекова С. Күн энергиясын тұтыну арқылы коллекторды жүзеге асырудың механикалық |
|
мүмкіндіктері........................................................................................................................................................... |
86 |
Краснощекова М., Гончаренко А. Наука настоящего и будущего: роль и перспективы молодежи в развитии |
|
научных знаний........................................................................................................................................................ |
88 |
Зейнехан А., Оралбаева Д. Человек в истории: Санжар Асфендияров .............................................................. |
90 |
Ким С. Реализация нанотехнологий в авиакосмической отрасли ..................................................................... |
93 |
156
Мулдашева А. Әтір жасау технологиясы............................................................................................................... |
94 |
Муратқызы А. Актуальные проблемы обучения физики.................................................................................... |
95 |
Медникова Д. Стихосложение через призму комбинаторики.............................................................................. |
97 |
Мустафина Ф. Aids as a risk of modern society ..................................................................................................... |
100 |
Некрасова М. Особенности построения межличностного взаимодействия в молодежной среде в рамках |
|
современного поликультурного общества............................................................................................................ |
101 |
Тұрдыш А. Желтоқсан ызғары................................................................................................................................ |
104 |
Үкеш Д. Экологиялық жағдайлардың жүйке жүйесіне кері ықпалы................................................................... |
105 |
Секция 5. Информационные технологии. ITтехнологии как двигатель научного прогресса |
|
Могильников В. Применение 3D моделирования в образовании......................................................................... |
109 |
Утебаев В. Трехмерное пространство................................................................................................................... |
110 |
Секция 6. Педагогика и образование. Современные исследования молодых педагогов |
|
в контексте научных знаний |
|
Асанхан А.М. Түркістан облысының тарихи мәдени ескерткіштерін өлкетану бағытында зерттеу және оқу |
|
үдерісінде пайдалану .............................................................................................................................................. |
113 |
Ахметова М.А. Өзін-өзі тану пәнін оқыту методикасы....................................................................................... |
115 |
Әсембаева А.Ш. Колледжде кәсіби қазақ тілін оқытудың тиімді әдістері......................................................... |
117 |
Әбетова М.Е. Қазақ колледжінде білім алушыларға ағылшын тілін үйретудің тиімді әдістері.................... |
121 |
Байсалбекова М.А. Методы повышения эффективности учебного процесса.................................................... |
124 |
Даулетова Ә.Б. Орта оқу орындағы жасөспірімдердің кәсіптік бағдарын нығайту әдіс-кеңестері ................ |
127 |
Жұмахан Г.Е. Химияны оқытудағы оқытушы шеберлігі..................................................................................... |
130 |
Жунусова А.К. Методика преподавания социально-гуманитарных дисциплин............................................... |
133 |
Қабдиев А.А. Некоторые аспекты методики преподавания специальных юридических дисциплин в |
|
среднеспециальных учебных заведениях (колледжах) в Республике................................................................. |
135 |
Кубашева Г.К. Инновационные методические подходы в изучении предмета истории Казахстана.............. |
137 |
Кенжебаева Э.Б. Заңгер этикасы .......................................................................................................................... |
138 |
Несипбеков Е. Н., Аппакова М. Н. Модернизация для нового функционирующего удобного и |
|
инновационного развития Мейд кафе «Косплей» ................................................................................................ |
139 |
Орыншайхова Г.А.,Джамбаев Д.К. Қазақстанда бұлтты технологияны дамыту............................................... |
143 |
Райкулова Г.М. Шетел тілін оқытуда компьютерлік технологияны қолдану.................................................... |
145 |
Саламатов Ш. Ж. Педагокалық әдіс тәсілдер білім сапасын арттырудың басты құралы............................... |
147 |
Хамитова М.Н. Заман талабына сай оқыту үлгісі. ............................................................................................... |
150 |
157
Ғылыми басылым
«ҚАЗІРГІ ЖӘНЕ БОЛАШАҚТАҒЫ ҒЫЛЫМ:
ЖАСТАРДЫҢ ҒЫЛЫМИ БІЛІМДЕРІН ДАМЫТУДЫҢ РӨЛІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
(жастар жылы мен ҚазҮУ-дың 85 жылдығына арналған)
студенттік ғылыми-практикалық конференция
МАТЕРИАЛДАРЫ
ИБ №12751
Басуға 15.04.2019 жылы қол қойылды. Формат 60х84 1/8. Көлемі 17,9 б. т. Тапсырыс №2231. Таралымы 80 дана. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің «Қазақ университеті» баспа үйі.
Алматы қаласы, әл-Фараби даңғылы, 71. «Қазақ университеті» баспа үйі баспаханасында басылды.
188
158