41
.pdfОСОБЕННОСТИ ЗИМНЕГО ТУРИЗМА И ЕГО РАЗВИТИЕ В КАЗАХСТАНЕ
Наби Т.Д., под руководством д.г.н. Плохих Р.В.
Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы
e-mail: nabi.togzhan@mail.ru
Сегодня зимний туризм уже не считается элитным отдыхом, поскольку зимние виды туризма увлекают как детей, так и взрослых, имеют множество позитивных сторон. Укрепляется здоровье, улучшается настроение, так как человек дышит чистым горным воздухом, активно движется. Особой популярностью зимние виды туризма пользуются у молодежи. Популярными становятся активные зимние виды туризма: катание на санях, альпинизм, сноубординг, катание на снегоходах, горные лыжи, зимний велотуризм и др. Если альпинизм требует хорошей физической и технической подготовки, то сноубординг и горные лыжи доступны не зависимо от возраста и степени подготовки. К услугам желающих поучиться кататься предоставляется услуга уроков от опытных инструкторов, помогающих освоить новичкам основы спуска в том, или ином виде зимнего туризма. Обширная территория Казахстана имеет необходимые ресурсы для организации и развития зимних видов туризма. Горнолыжные курорты, горные местности для походов с каждым годом все больше привлекает местных и зарубежных туристов. Государство со своей стороны прилагает усилия для развития туристской инфраструктуры активного отдыха в зимнее время. Частные инвестиционные компании осознают доходность отрасли и финансируют зимние туристские объекты Казахстана. Одним из самых популярных направлений в зимнем туризме является горнолыжный туризм. Катание на лыжах и сноуборде более распространено, чем другие виды. Горнолыжные курорты готовы принять на отдых десятки тысяч отдыхающих. Они хорошо оборудованы необходимым для катания: горками разной сложности, горными и канатными дорогами, сноутюбинговыми лифтами, подъемниками и разным специальным инвентарем. Профессионалы, как правило, едут со своим снаряжением, а новички могут взять на лыжной базе все необходимое оборудование напрокат. Курорты имеют широкий выбор отелей, ресторанов, баров и культурно-развлекательных программ. Кроме активного отдыха туристы могут посетить разные экскурсии с обозрением прекрасных мест и достопримечательностей, окунуться в другую культуру, приобрести памятные вещи.
Шымбулак – горнолыжный курорт, расположенный в 25 км от Алматы. Он оснащен необходимой инфраструктурой. Благоприятный климат местности является необходимым атрибутом зимнего активного отдыха. Важно отметить, что цены в горнолыжном курорте привлекают внимание не только на внутреннем рынке, но и на зарубежном. Помимо горнолыжного курорта вблизи Алматы имеется спортивный комплекс Медеу. Он считается крупным высокогорным спортивным комплексом. На территории комплекса имеется каток, предприятий питания. Хорошо налажено транспортное сообщение из города. Горная местность позволяет устраивать походы выходного дня в зимнее время. Самые популярные маршруты в этом направлении – восхождения на пики Фурманова, Кумбель, Три брата, Большой Алматинский Пик, Комсомол и др. Маршруты до водопадов являются не менее привлекательными для походов в холодное время года.
Горнолыжный курорт Бурабай несмотря на не высокогорный ландшафт привлекает внимание туристов и имеет популярность. Данный курорт по сравнению с горнолыжным курортом Шымбулак подойдет тем туристам, которые предпочитают более спокойный горнолыжный отдых. На близлежащих озерах есть возможность для организации семейного отдыха как катание на санях, запряженных лошадьми или собаками. Для более взрослой категории туристов есть возможность испытать целебные свойства местных минеральных вод и озерной грязи.
151
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЭТНИКАЛЫҚ ТУРИЗМНІҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
Сағидолданова Н.Е., г.ғ.к., доцент м.а. Ақтымбаева А.С. жетекшілігімен
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы
e-mail: nazym.sagidoldanova@mail.ru
Бұл мақалада этникалық туризм және оның дамуы, маңыздылығы ашылады. Түйін сөздер: этникалық туризм, туризм, салт-дәстүр. Туризм ұғымы негізінен, көптеген елдер үшін еретеден қалыптасып, дамып келе жатса, тәуелсіздік алғаннан аз ғана жыл өткен Қазақстан үшін, бұл сала енді ғана көңіл аударыла бастады. Ел экономикасына елеулі пайда әкелетін бұл маңызды сала, сонымен қатар өзге елдермен қатынасты кеңейтіп, алуан ұлттардың салт-дәстүр, мәдениетінің жақындауына да зор ықпалын тигізері сөзсіз. Осыдан жүздеген жылдар бұрын, елімізге жер аударылған, немесе табиғатым тал бесігім деп санаған көшпелі елдің тұрмыс-салты, мәдениетіне қызыққан әлемнің санаулы ғана зиялы қауымы байтақ жерге тірігені анық. Табан тірей отырып, кімге болмасын, байтақ даласындай дархан көңілімен қонағын бірден баурап алатын, ешкімге ұқсамайтын тамаша қасиеттері: сөзге жүйрік, сан алуан өнері бір басына жетерлік қазақтың мінез-құлқына, жерінің ғажап табиғатына тәнті болған талай жан ол турасында тамасана жазғандары белгілі.
Бүгінде туризм жекелеген мемлекеттердің табыс көзіне айналған заманда, Қазақстан да жерінің бай қазбаларымен ғана емес, мыңдаған жылдық тарихы бар этнос ретінде маңызды туризм саласын дамытуға бет бұрды. Оған дәлел, Үкімен тарапынан, Елбасының айқын басымдылық тұрғыдан қолға алған біршама шаралары, жақын уақытта дамытылуы тиіс туризм туралы заңдар мен мемлекеттік бағдарламаны айтуға болады. Осы тұрғыдан алғанда, туризм саласының ең маңызды бір бағыты – этникалық туризмді кеңінен өрістету бүгінгі күннің басты талабы деуге болады.
Этникалық туризм туристердің әр түрлі халықтардың мәдениетімен, салт дәстүрімен, өнерімен, күнделікті өмір салтымен танысуға деген қызығушылығынан туындаған. Этникалық туризм – қазіргі таңда көптеген елдер үшін қызығушылық туғызып отырған мәдени танымдық туризмнің бір тармағы. Әлемдiк тәжiрибеге сүйенсек, туризмнің осы түрі адамның бірқатар рухани қажеттіліктерін қанағаттандыруға қабiлеттiгенiн дәлелдейдi. Этникалық туризмнің маңыздылығы, онда әр түрлі нәсілдердің мәдениеті, салт дәстүрлерімен танысу болып есептеледі. Этникалық туризмнің мақсаты қоршаған ортамен өзара үйлесімде жатқан адамдардың салт дәстүрімен, тұрмысымен, мәдениетімен, танысу болып табылады. Қазақстанда этникалық туризмнің дамуы жетекші және жаңа салалардың бірі. Бұл туризмнің түрi өзінің қайталанбаушылығымен болашақта қажеттілікті талап ететін болады. Байырғы аз санды халықтар бiрегей мәдениеттiң және шаруашылық жүйелерінің сақтаушылары болып есептеледі. Этникалық туризм дәстүрлi шаруашылықтың сақталуы және дамыуына негіз болатын экономиканың стратегиялық бағыттарының бiрi ретінде қарастырылуы мүмкін. Қазақстан туризмның барлық түрлерiнің дамуы үшiн зор мүмкіншілігің орналастырады, соның iшiнде этникалық туризм. Онда туризмнің дамуына қажеттi – зор аумақ, бай тарихи және мәдени мұралар бар. Әр түрлi замандарда Қазақстанның бай тарихында,кең көлемді алып жатқан территориясында сақтар, ежелгi үйсіндер, ғұндар, қаңлылар, түркі тілдес тайпалар тағы басқалар өз iздерiн қалдырды. Қорыта келгенде, этникалық туризм, туризмның болашақта даму саласы болыпкөрiнедi.
ҚАЗАҚСТАН КИЕЛІ ЖЕРЛЕРІН ДАМЫТУДА ВОЛОНТЕРЛІКТІҢ РӨЛІ
Сарабаева Б.С., г.ғ.к., проф. м.а. Алиева Ж.Н. жетекшілігімен
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы
e-mail: bota_96_64@mail.ru
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, мәдени және киелі желер туристтік саланы дамытуға айтарлықтай ықпал етеді. ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мұрасының маңызды нысандарының мысалдары: Иерусалимдегі ескі қалаға жыл сайын бүкіл әлемнен 3,5 млн. құлшылық етушілер мен туристер келеді. Саграда Фамилия – Испаниядағы Қасиетті отбасы Соборын көруге жыл сайын 3 млн. астам туристер келеді. Каппадокия қаласы (Түркия) христиандық әлемнің маржаны болып табылады. Гереме ұлттық паркі мен Каппадокияның үңгіртау қоныстарына жыл сайын 1,6 млн. астам туристер мен құлшылық етушілер келеді. Туризм индустриясының дамуы мен өңірлердің мәдени-тарихи
152
мұраларын сақтаудың маңыздылығына байланысты түрлі елдердің үкіметтері елеулі ресурстарды тартады. Сарқылмайтын әлеуметтік ресурс аймақтардың туристік әлеуетін дамыту үшін жаңа мүмкіндіктер ашады. Бүкіл әлемде сияқты, біздің елде мәдени туризм жеке бағытқа бөлініп, жыл сайын одан әрі дамып келе жатыр. Қазақстанның қасиетті рухани құндылықтары немесе Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы тақырыбының өзектілігін Елбасы – Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласы жан-жақты ашады.
Қазіргі таңда елімізде көптеген тарихи және мәдениет ескерткіштері бар. Олардың арасында 218 республикалық маңызға, ал 11277 жергілікті маңызға ие нысандар. Еріктілер қозғалысының қызметі мен тиімділігі өмір сапасын жақсартуға және аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз етуге көмектесе алады. Мәдениет саласындағы еріктілік тарихи және мәдени мұраны қолдау мақсатында еріктілердің белсенді қатысуын және көмек көрсетуін көздейді. Волонтерлік бағдарламаларға жастардың белсенді қатысуы мәдениет саласын «жаңа ұрпақ» арасында танымал етуге ғана емес, сондай-ақ елдің тарихи мұрасын және мәдени құндылықтарын сақтауға, соның ішінде азаматтық жауапкершілік сезімін жақсартуға мүмкіндік береді.
Соңғы жылдары Қазақстандағы волонтерлер қозғалысы белсенді дамып келеді. Волонтерлердің мәртебесі, мақсаттары, міндеттері, қағидаттары, механизмдері, қызмет түрлері Қазақстан Республикасының «Волонтерлік қызмет» туралы Заңымен реттеледі. DOC.kz қоғамдық-волонтерлік орталығының 2017 жылғы мониторинг нәтижелері бойынша елімізде 125 ресми тіркелген волонтерлік ұйымдар жұмыс жасайды. Волонтерлік қозғалысқа қатысқандар саны 40 мың адам. Зерттеулерге сәйке сауалнамаға қатысқан респонденттердің жартысына жуығы волонтерлік «адамдарға көмек беру мүмкіндігі» деп есептейді (46,8%). Әрбір төртінші респондент (24,5%) бұл қоғам өміріне белсене қатысу мүмкіндігі, респонденттердің 8,5% -ына жаңа тәжірибені алу маңызды деп есептейді. Қазақстанның мәдени және тарихи мұраларының объектілерін сақтау мақсатында жастарды волонтерлік қызметке тартудың ықтимал тетіктері ретінде жергілікті деңгейде еріктілердің жұмысын үйлестіру, еріктілер қызметін ақпараттық қамтамасыз ету, еріктілерді оқыту үшін білім беру ортасын құру және ұйымдастырушылық модель негізінде еріктілер қызметін дамыту,еріктілерді ынталандыру мақсатында «Айдың, жылдың үздік волонтері» номинациясы құру, волонтерлік қызметпен айнлысқаны туралы сертификаттар беру, олардың жұмысқа орналасуында басымдылыққа ие болуы, волонтерлердің ашық дерекқорын және халықтың сенімін арттыру мақсатында оның қызметін растайтын ресми құжаттарқұру.
Қорытындылай келе, мәдени жобалар мен іс-шараларды ұйымдастыруға волонтерлерді тарту мен мемлекет тарапынан қолдау көрсету арқылы киелі жерлерлі қорғау мен насихаттау елімізде мәдени туризмнің дамуына ықпал ету мүмкіндігі бар.
ИННОВАЦИОННЫЕ ИНСТРУМЕНТЫ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ ПУТЕШЕСТВИЯ НА ПРИМЕРЕ КАУЧСЕРФИНГА
Сариева К.Б., под руководством к.г.н., доц. Абишевой З.М.
Казахский национальный университет им. аль-Фараби, Алматы
е-mail:sarieva.k@list.ru
Немаловажной предпосылкой развития самостоятельного туризма стали недостатки массового пакетного турпродукта, предлагаемого турфирмами-посредниками, а именно: стандартизованность, перегруженность туристской программы или, напротив, наличие значительного объема свободного времени; однонаправленность и стереотипность показа экскурсионных объектов (ограниченность экскурсионного показа только так называемым туристским минимумом: наиболее популярными в дестинации объектами истории и культуры); недостаточная адаптированность и проработанность маршрутов для ряда социально-демографических групп населения, в том числе детей, молодежи и др.; ограниченность целей путешествия и т. д. В туристской практике произошли существенные изменения, к которым можно отнести переход от организованного туристскими предприятиями туризма к самостоятельному. Это связано с тем, что туристы стремятся уйти от установленного распорядка в средствах размещения, способах передвижения, а также они стремятся к самовыражению, к приобретению новых знаний, к активным и динамичным формам время провождения. Туристы, ощущая потребности в самостоятельности во время туристских поездок, начинают приобретать статус свободных путешественников.
153
В исследованиях российских и казахстанских ученых проблема самостоятельного туризма в настоящее время недостаточно проработана, в отличие от раскрытия близкого, но не тождественного понятия самодеятельного туризма. Но в ходе исследования мы пришли к выводу, что самостоятельный туризм – совокупность явлений и отношений, возникающая в результате осуществления действия во время путешествия от лица туриста, в соответствии с собственными социально-культурными интересами и потребностями. Данное направление туристской деятельности интегрирует в себе рекреацию, активное познание окружающей среды, изучение памятников истории и культуры региона, различные способы самовыражения и т.п., что позволяет отнести самостоятельный туризм к одному из наиболее перспективных и динамично развивающихся видов социально-культурной деятельности, которая реализуется различными способами: автостоп, автотуризм, бэкпэкинг, букинг и сети гостеприимства. На сегодняшний день особое место занимают сети гостеприимства, сильнейшим драйвером развития которого стало создание социальных Интернет-площадок, таких как CouchSurfing, HospitalityClub, BeWelcome, Placetostay, Flatjump.
Каучсерфинг – совокупность потенциальных и реальных туристов, которые подразделяются на: каучсерфер – любой участник сообщества; серфер, который ищет жилье; хост, принимающий у себя гостей; гид, сопровождающий туристов и амбассадор, занимающийся активной поддержкой сообщества в определенном городе или регионе. Казахстанцы в последние годы начали активно присоединяться к этому движению. Почти 82 тысяч наших соотечественников зарегистрировано на сайте Couchsurfing.org., по количеству каучсерферов Казахстан занимает третье место среди стран СНГ, уступая место России и Белоруссии. Большую часть зарегистрированных пользователей занимают серферы, которые желают отправиться в путешествие, максимально сократив затраты и максимально увеличив восприятие от поездки. На данный момент почти в каждом городе Казахстана есть свои хосты – гостеприимные хозяева, готовые предоставить ночлег. Самые активные хосты находятся в Астане, Алматы и Караганде. Иностранные туристы чаще останавливаются у принимающих людей именно в этих трех городах.
АКМОЛИНСКАЯ ОБЛАСТЬ: ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ МЕЖДУНАРОДНОГО ТУРИЗМА
Сатыбаева А.К., под руководством д.г.н. Плохих Р.В.
Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы
e-mail: aizhan_satybaeva@mail.ru
Туризм – одна из самых бурно развивающихся отраслей экономики, как в мире, так и в Казахстане, и является самой прибыльной отраслью в экономике после нефтегазовой промышленности. Одним из основных центров туризма в стране является Акмолинская область. Она занимает благоприятную территорию для развития туристского бизнеса и обладает огромным потенциалом для привлечения инвестиций в развитие международного туристского бизнеса. Зоны отдыха имеют удобное географическое положение, связанное с близостью индустриальных густонаселенных регионов. Имея уникальные природно-климатические условия, красивые ландшафты с сочетанием скалистых гор, хвойных лесов, озер с удобными пляжами, рекреационные зоны озер Жукей, Катыркол, Майбалык, Улкен и Киши Шабакты, Щучинско-Боровская курортная зона (ЩБКЗ) может соперничать с известными курортами СНГ. ЩБКЗ – это регион с прекрасными природно-климатическими условиями, богатыми лечебно-рекреационными ресурсами и историкокультурным фондом, выгодным географическим расположением в центре страны и близостью к столице – г. Астана. В будущем она обещает стать туристским центром Евразии. Планируется построить объекты делового, социально-культурного, научно-образовательного и развлекательного назначения. Для привлечения иностранного капитала в развитие курортной зоны большое внимание уделяется развитию инфраструктуры. Разработаны мероприятия по строительству дорог, открытию авиасообщения, обеспечению стабильного водного и энергетического снабжения. Указанные меры обеспечат условия для вложения инвестиций в строительство зданий и сооружений для проживания и отдыха туристов. В целях создания благоприятного инвестиционного климата и привлечения отечественных и зарубежных инвестиций создана специальная экономическая зона «Бурабай» с перспективой развития на ее территории туристского развлекательного центра. Туристский развлекательный центр – проект социальный: перевод игорных заведений позволит реанимировать инвестиционный климат, создать дополнительные рабочие места, увеличить налоговые поступления,
154
способствовать развитию сопутствующей инфраструктуры. На территории имеются государственные национальные природные парки «Бурабай» и «Кокшетау», Коргалжынский государственный природный заповедник.
Анализ развития туристской отрасли Акмолинской области показывает, что с 1991 по 2018 год в период зарождения рыночных отношений в туристской деятельности произошло сокращение социального и спортивного туризма, наблюдается доминирование выездного туризма над внутренним и въездным. Произошло сокращение ассигнований на развитие туризма, как и на всей территории страны. Зарождение и становление рыночных отношений разрушает систему социального и детско-юношеского туризма. Акмолинская область с 2004 года до настоящего времени находится на этапе развития туристской отрасли и подготовки проекта кластерной туристской программы. Количество предприятий, осуществляющих туристскую деятельность, составляет 189 единиц. Из них: 31 – туристские фирмы; 14 – индивидуальные предприниматели, занимающиеся туристской деятельностью; 42 – объекты размещения; 102 – индивидуальные предприниматели, занимающиеся размещением посетителей. Количество обслуженных посетителей составляет до 259 668 человек с некоторыми изменениями по отдельным годам. В том числе: 3 616 человек обслужено по въездному туризм; 5 429 человек – по выездному туризму; 250 623 человек – по внутреннему туризму.
СОБЫТИЙНЫЙ ТУРИЗМ КАК ПЕРСПЕКТИВНЫЙ СЕГМЕНТ РАЗВИТИЯ ТУРИЗМА КАЗАХСТАНА
Султан А.Т., под руководством д.г.н. Плохих Р.В.
Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы
e-mail: nikefc@bk.ru
Несмотря на огромный и богатейший туристский потенциал Республики Казахстан, огорчает ее положение в мировой туристской индустрии. В большей мере это объясняется тем, что долгое время туризму отводилась маловажная роль, хотя во многих странах мира он выступает важным источником пополнения национального бюджета. Кроме этого сохраняется преобладание выездного туризма, что приводит к утечке валюты и малой доходности въездного туризма. Неразвитость сувенирной индустрии накладывает свой отпечаток на количество доходов оттуризма.
Событийный туризм – молодое и перспективное направление туристского бизнеса Казахстана. Данный вид отдыха набирает обороты и становится более массовым. Он объединяет спортивный, культурный и бизнес-туризм, поскольку цель поездки событие или мероприятие. Развитие событийного туризма способствует формированию инфраструктуры туризма нашей страны, интеграции разных слоев населения в общество и формированию положительного имиджа страны. Например, крупные события, такие как EXPO–2017, которое очень положительно повлияло на развитие туризма для нашей страны в целом. Важным является разработка событийного туризма ведь это не легкий процесс. Главное это поиск и создание событий способных привлечь внимание туристов. Это могут быть спартакиады, олимпиады, мировые конференции, фестивали и так далее.
Событийный туризм предоставляет редкий шанс стать не только свидетелем, но и участником значимых событий в мире спорта, культуры, музыки, искусства. Для нашей страны этот вид туризма является уникальным шансом для полноценного развития туризма, так как является одним из новых и высокодоходных видов туризма, так же для нормализации экономикистраны.
Не помешало бы развивать новые тематики для нашей страны именно в сфере событийного туризма, что вызвало бы большой интерес к Казахстану, а для иностранных туристов он бы стал новой событийной туристской дестинацией. Возможно развивать такую тематику как: национальные фестивали и праздники, отлично подойдет Наурыз, театрализованные шоу, фестивали кино и театра, гастрономические фестивали, модные показы, аукционы, побольше спортивных событий, фестивали музыки и музыкальные конкурсы вызвали бы шквал эмоций нашего общества. Несмотря на все эти предложения, событийный туризм в Казахстане на данный момент стремится развиваться «посвоему».
Зимой 2011 годa городa Aстана и Алматы стали цeнтром спортивнoй жизни азиатскогo континентa. Впервыe в Казахстане прошли VII Зимние Азиатские игры. Всегo за ходом соревнований, которыe освещали две тысячи иностранных журналистов, следило более 500 миллионов зрителей на всей планете. В целом VII Азиатские Игры в очередной раз
155
продемонстрировали высокий уровень организации спортивных мероприятий в стране, укрепили имидж Казахстана на международной арене как гостеприимной страны, мира и согласия, а также одной из ведущих спортивных держав Азии и мира. Это событие так же сыграло свою роль в развитии событийного туризма нашей страны.
Выставка EXPO–2017 «Энергия будущего» стала грандиозным и значимым, масштабным событием нашей страны. В нашей столице представили лучшие достижения науки и техники. Цель данной выставки – стимулирование использование возобновляемых источников энергии и ее потребление. Она дала большой толчок для развития событийного туризма Казахстана.
ГОСТИНИЧНАЯ ИНДУСТРИЯ КАК СОСТАВНАЯ ЧАСТЬ СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ СФЕРЫ РОССИИ
Цыбуля Д.Н., под руководством к.г.н., доц. Комаровой М.Е., д.г.н. Плохих Р.В.
Белгородский государственный национальный исследовательский университет, Белгород Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы
e-mail: dashylyacn@mail.ru
Социально-культурная сфера – совокупность областей, институтов и разнообразных служб, в рамках которых осуществляются различные виды социально-культурной деятельности. Услуги, оказываемые гостиничными предприятиями, являются неотъемлемой частью сферы услуг в туризме. Гостиничная индустрия – одна из самых выгодных сфер турбизнеса. Доля денежных средств, получаемых от реализации гостиничных услуг, в общих доходах от сферы туризма составляет до 22,5 %. Больше приходится лишь на приобретение товаров туристами в магазинах – почти 35 %. По данным Федеральной службы государственной статистики в стране около 20 000 коллективных средств размещения (КСР). В 2016 году этот показатель сократился на 112 объектов или 0,6 % по сравнению с 2015 годом. Число номеров во всех КСР Российской Федерации за 2016 год выросло на 17 тыс. единиц. Основной рост произошел благодаря увеличению номерного фонда в гостиничном секторе, в среднем на 42 тыс. номеров (9,7 %). В секторе специализированных средств размещения отмечается противоположная тенденция – снижение количества номеров на 25 тыс. единиц (7,4 %). По данным авторитетного российского издания для отельеров «Hotelier.PRO», увеличилась и продолжительность пребывания в коллективных средствах размещения Российской Федерации (на 4 млн ночевок). В 2016 году в КСР Российской Федерации остановилось 54,3 млн. чел., что на 10,2 % больше чем годом ранее (увеличение на 5 млн чел.). В отношении количества зарубежных гостей следует указать, что в 2016 году их количество достигло 6 млн. человек, что больше на 445 тыс., чем в 2015 году. В тоже время о положительной динамике в сфере въездного туризма говорить нужно с осторожностью, поскольку осуществляется учет всех иностранцев, включая граждан стран СНГ. Анализ гостиничной индустрии Российской Федерации демонстрирует значительные изменения в распределении гостей по средствам размещения согласно целям путешествий. В 2016 году в гостиничных предприятиях Российской Федерации разместилось 36,5 млн путешественников с целью отдыха и 17,8 млн деловых туристов. Доля туристов, путешествующих с целью отдыха возросла с 41,7 % в 2015 году до 47,7 % в 2016 году, увеличилось и количество туристов, путешествующих с деловыми целями с 29,8 % в 2015 году до 32,8 % в 2016 году. Отталкиваясь от произошедших событий в сфере гостиничной индустрии в 2016 году, аналитики определили основные тенденции развития отрасли на ближайшие годы: коллаборации в гостиничной индустрии, выход на рынок компаний, деятельность которых не связана напрямую с гостиничным бизнесом, открытие новых гостиниц известных брендов, рост числа гостиниц под управлением международных гостиничных сетей, рост числа эксклюзивных отелей в секторе специализированных средств размещения. Как показывает статистика, индустрия гостеприимства Российской Федерации несмотря на ряд сдерживающих факторов (кризисные явления в экономике, неустойчивое политическое положение и др.), в 2016 году развивалась успешно и постепенно выходит на новый уровень, соответствующий мировым стандартам. Это подтверждает появление на рынке новых предприятий из смежных отраслей, а так же демократизацией в сфере гостиничного бизнеса. Если анализировать данные по сектору гостиниц и сходных средств размещения, то налицо заметный рост числа объектов, расширение номерного фонда, приток новых гостей как отечественных, так и иностранных. В послекризисный период произошли изменения в структуре гостиничной клиентской базы и увеличивается количество туристов, путешествующих с целями отдых и деловаяпоездка.
156
ҚАЗАҚСТАНДА АПИТУРИЗМНІҢ ДАМУ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
Шағырбай А.С., г.ғ.к., проф. м.а. Алиева Ж.Н. жетекшілігімен
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы
e-mail: aidanshsb@gmail.com
Апитуризм – туризм мен ара шаруашылығының байланысынан тұратын, ара шаруашылығы элементтерінің қатысуымен іске асырылатын, ара шаруашылығы өнімдерін азық-түлік, экологиялық, медициналық аспектілерімен байланыстыратын туризм түрі. Апитуризм кең ұғым болғандықтан, ол туризмнің жеке түрі ретінде қалыптасты. Апитуризммен байланысты іс-әреккеттерді омарталарда экскурсия жүргізу, ашық аспан астындағы аралар мұражайларына саяхат, балдың әр түрлі сорттарына дегустация жасау, бал өнімдерінен түрлі тағам түрлерін дайындау т.б. қамтиды. Қазіргі кезде апитуризм саласы дамыған жетекші ел Словения болып табылады. Ара шаруашылығының осы елде даму тарихы да тереңде жатыр. Апитуризм жеке туризм саласын ретінде де алғашқы Словения елінде 2007 жылы пайда болған. Сондықтан туризмнің жас салаларының бірі болып табылады.
Апитуризммен айналысатын мекемелер саны жылдан жылға артуда. Апитуризмнің атқаратын бірнеше функциялары бар:
Емдік функция. Апитуризмнің ерекше элементтеріне апитерапия жатады. Ол адамдардың денсаулығы мен күштерін қалпына келтіруге әсерін тигізеді. Балмен жасалатын массаждар, аралар камерасында дем алу, ароматерапия т.б. процедуралар тыныс алу жүйесін, қан айналымын жақсартып, түрлі ауруларды алдын алуға септігін тигізеді.
Танымдық функция. Кез келген мақсатта саяхаттайтын туристер үшін жергілікті халықтың салтдәстүрлері, тұрмысы т.б. туралы мәліметтер қызықты болып келеді. Сондықтан, туристер елімізде бал шаруашылығының дамуымен ғана емес, сонымен қатар, халқымыздың тарихымен, салтдәстүрлерімен т.б. таныса алады.
Білім беру функциясы. Бал шаруашылығы қалай дамиды, оның дамуы үшін қандай өсімдіктер қажет, қай жерде дамытқан қолайлы т.б. байланысты мәліметтер беріп, жаңа ақпаратпен қамтамасыз етеді.
Әлеуметтік функция. Апитуризмді дамыту арқылы ауылдық жерлерде жаңа жұмыс орындары пайда болып, халықты жұмыспен қамтып, әлеуметтік жағдайын жақсартады. Сонымен қатар, апитуризмнің туризмнің басқа салаларына әсері арқылы түсетін табыс көлемінің маңызы да зор.
Қазақстанда да ара шаруашылығының 200 жылдан астам уақыттық тарихы бар. Ол ХVIII ғасырларда экспедициялар жүргізілген кезден дами бастаған. Қазіргі кезде елімізде жыл сайын 10 мың тоннадан астам балөндіріледі.
Қазақстанда апитуризмді Шығыс Қазақстан, Алматы, Оңтүстік Қазақстан облыстарында дамыту ұсынылады. Соңғы кездері Солтүстік Қазақстанда да бал шаруашылығы дамып келеді. Қазақстанда апитуризмнің дамуына байланысты SWOT-талдау жүргізілді. Апитуризм ең алдымен бал шаруашылығы дамыған аймақтарда орын алады. Сонымен қатар, климаты қолайлы, территориялық орналасқан орны тиімді орындарды таңдау қажет. Алтай, Іле Алатауы тауларының баурайларында апитуризмді дамытуға болады. Апитуризм бұл бал өнімдерімен танысу ғана емес, сонымен қатар бірқатар өзіндік ерекшеліктерге ие. Ол туризмнің басқа да түрлерінің дамуына септігін тигізеді.
Сонымен қатар, туристерге бал өнімдерінен жасалатын тағамдар мастер-класстарын, бал шараптарын ұсынуға болады.
ЗИМНИЙ ТУРИЗМ В КАЗАХСТАНЕ
Шамуханова С.Б., под руководством д.г.н. Плохих Р.В.
Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы
e-mail: sshamuhanova@mail.ru
Зимний туризм – это традиционный вид туристско-рекреационной деятельности. Он носит ярко выраженный сезонный характер и имеет целый рад разновидностей: равнинные лыжи, горные лыжи, катание на санях, сноуборде, коньках и др. Зимний период благоприятен для развития зимних видов
157
отдыха: катание на лыжах, санках, с «горки», соревнования по разным видам зимних забав, построение зимних городков, взятие зимнего городка и многое другое. Для зимнего спорта и отдыха лучший снег (30–50 см) с января до начала марта. Отдельные площадки субъектов туристского бизнеса часто бывают оборудованы для саней и снегокатов, ледянок и автомобильных камер. Большой популярностью, особенно у молодежи, пользуются такие виды спорта как сноуборд, горные лыжи, фристайлинг, гонки на собачьих упряжках.
Наибольшей популярностью пользуются горнолыжные курорты. Среди различных видов активного отдыха горнолыжное катание больше всего зависит от природных условий. Первостепенное значение имеет наличие в течение четырех-пяти месяцев в году плотного снежного покрова. Другими факторами, предопределяющими удобства и привлекательность горнолыжного отдыха, являются: высота местности, особенности рельефа, погодные условия горнолыжного сезона, характер растительности, отсутствие лавинной и селевой опасности и, безусловно, разнообразие, и уникальность ландшафтов.
Для Казахстана развитие горнолыжного туризма играет огромное значение и способно в отдельных регионах стать основой социально-экономического развития. Уникальные природные условия позволяют создать крупные современные горнолыжные комплексы, имеющие высокий уровень комфорта и обслуживания. В Казахстане находятся объекты горнолыжного туризма. Особой популярностью среди туристов пользуются горнолыжные курорты Шымбулак и Табаган, а также Щучинско-Боровская курортная зона.
Как известно в 2011 году Казахстан принял зимние Азиатские игры. Выбор очередной страныхозяйки зимней Азиады был не случайным, поскольку одним из приоритетных направлений в республике была и остается пропаганда зимних видов спорта. Еще в 1950-х годах в Казахстане в горном урочище Медеу советские архитекторы на высоте 1691 метр над уровнем моря создали уникальный спортивный комплекс. Главной изюминкой данного сооружения уже не одно десятилетие привлекающей сюда любителей активного отдыха со всех регионов страны и зарубежных государств, является самый большой в мире каток с искусственным льдом. Медеу – один из крупнейших комплексов в мире, где можно заниматься самыми различными зимними видами спорта. Удивительно мягкий климат, безветренная погода и приятное солнце создают максимально благоприятные условия для катания на лыжах и коньках. Еще одной основной спортивной достопримечательностью Казахстана, также имеющей отношение к зимнему отдыху, является горнолыжный курорт «Шымбулак». Курорт расположен в ущелье Иле Алатау (25 км от Алматы). Снег сохраняется с ноября по май. Более трехсот дней в году на «Шымбулаке» регистрируется солнечная погода. Снежный покров на склонах гор в среднем составляет 150 см. Горнолыжные трассы оснащены канатными подъемниками. На территории курорта работает одноименная гостиница, способная единовременно принять до 114 туристов. Табаган – горнолыжный курорт, расположенный в Талгарском районе Алматинской области. Он был построен в 2005 году. Верхняя точка склона находится на отметке 1650 м абс. выс. Спортивно-развлекательный комплекс Табаган включает беседки-гриль, санную горку на баллонах, бэби-лифт. Его важнейшие достоинства – свежий воздух и семейный отдых в горах.
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН АЙМАҒЫНДАҒЫ ЭТНО-МӘДЕНИ ТУРИЗМНІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
Шаншархан С.Ә., г.ғ.к., доц. м.а. Абреева Ш.Т. жетекшілігімен
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы
e-mail: sayatkhan96@mail.ru
Этно-мәдени туризм – этномәдени сферадағы феномендердің алуантүрлілігін тану мақсатындағы туристік белсенділік формаларының жиынтығы. Этномәдени туризмнің дербес және кешенді сипаттамасы оыс туризм түрі шегінде қолданатын туристік ресурстар, қатысушылар мотивациясы, кадрлар мен менеджменттің мамандандырылуы арқылы анықталады.
Этно-мәдени туризм кең мүмкіндіктер береді. Біріншіден, этникалық мәдениеттің жергілікті және аймақтық деңгейде белсенді дамуына, екіншіден, этникалық топтар тарихына баяғыда ұымытылып кеткен дәстүрлерді қайта енгізуге, сондай-ақ, мәдени маргиналды топтардың табиғатты пайдаланудың ерекше қасиеттерін, сана-сезімін таратауға мүмкіндікбереді.
158
Елімізде туризмнің дамуына қажеттi зор аумақ, бай тарихи және мәдени мұралар бар. Әр түрлi кезеңдерде Қазақстанның бай тарихында, кең көлемді алып жатқан аумағында сақтар, ежелгi үйсіндер, ғұндар, қаңлылар , түркі тілдес тайпалар тағы басқалар өз iздерiн қалдырды. Сондай-ақ, Қазақстан Республикасының «Ұлы Жібек» жолының бойында орналасуы және сол жолдың бойындағы тарихи орталықтарын қайта өркендету, түркі тілдес мемлекеттердің мәдени мұрасын сақтау мен сабақтастыра дамыту, туризм инфрақұрылымын жасау» атты мемлекеттік бағдарлама концепциясына сүйене отырып тарихи-мәдени мұралардың туристік экскурсиялық ресурстарын халықаралық және республикалық маңызы бар ресурстар деп екіге бөлуге болады. Халықаралық маңызы бар тарихи-мәдени мұралардың туристік-экскурсиялық ресурстарына Жібек жолы бойындағы этно-мәдени арсеналдарды, Түркістанның орталықтарындағы бірегей тарихи-мәдени обьектілер мен тарихи кешендер жатады.
Қазақстандағы этно-мәдени туризмді дамытуға арналған бағдарламалардың бірі «Мәдени мұра» бағдарламасы. Бұл бағдарламаның жетістіктері және іс-әрекеттері нәтижесімен қалың бұқараны, туристерді таныстыратын негізгі ақпараттық құралдардың бірі «экскурсия-ісі». Этноэкскурсиялар мынандай маңызды тақырыптар бойынша жүргізіледі: Қазақ халқының ұлттық баспанасы мен жиһаздары, Ұлттық ойындар, Ұлттық мерекелер мен мейрамдар, Ұлттық дастархан, Ұлттық қол өнер, Ұлттық әуен және аспаптар, Ұлттық тұрмыс мәдениеті, Ұлы тұлғалар үлгісі, Ұлттық салт-дәстүр ерекшеліктері, Ұлттық киім үлгілері, Ұлттық ою-өрнектер сыры, Ұлттық тәлім-тәрбие мен білім, Ұлттық кәсіп түрлері. Осы Ұлттық құндылықтардың бәрі Оңтүстік Қазақстан аймағында кездеседі. Этноэкскурсиялар көбінесе қазақтың барлық ұлттық ерекшелігін айқындап тұратын байырғы баспана, экскурсияның негізгі нысаны киіз үйден басталады. Толық жабдықталған киіз үй болса жоғарыдағы айтылған тақырыптардың бәріне нысан бола алады.
Оңтүстік Қазақстан аймағын этно-мәдени туризмді дамытуға қолайлы деп айтуға толық негіз бар. Себебі, бұл аймақта этнографиялық ескерткіштер, мәдени ескерткіштер, тарихи ескерткіштер көптеп кездеседі. Сол ескерткіштерді жаңғырту арқылы біз өзіміздің елімізде этно-мәдени туризмді дамыта аламыз.
"KAZAKHSTAN 2050" & "ONE BELT, ONE ROAD" – THE EFFECTS ON KAZAKHSTAN'S TRANSPORT INFRASTRUCTURE DEVELOPMENT
Abdullayeva A.A.,
under supervision of Candidate of Geographical Sciences Bayandinova S.M.
Al-Farabi Kazakh National University, Almaty
e-mail: 051021a@gmail.com
The Great Silk Road is a trade route linking the East and West, which gave impetus to the development of ancient society, and Kazakhstan is the heart of the trade route. At the initial stage, intensive transaction of goods took place between the West and East via The Great Silk Road.
In present time, it is initiated as “One Belt, One Road”, which was proposed by President of China, Xi Jinping. It is a very new model of international regional economic cooperation with the world influence in the stage of operating and well implementing. In one hand, Kazakhstan also committed to the development of country, proposing another strategy “Kazakhstan 2050”. This strategy is the most ambitious comprehensive strategy put forward by the Kazakhstan Government. In the other hand, Kazakhstan adhere a plan not only develop the economy of the country, but also gaining the international level in the Central Asia.
Thus, the goals of China and Kazakhstan have the same direction. Three decades of structural changes and rapid growth in comparison with different countries made China the engine of the world economy and one of the two leading economies in the world. China is one of the key trade and economic partners of Kazakhstan. Two different countries have great opportunities to realize their ambitions and cooperate with each other.
In General, Kazakhstan is not sufficiently engaged in the world economy, it interferes with the development of the country and does not allow the regions to participate in the globalization process. The implementation of the Chinese initiative of "One Belt, One Road", namely part of the "Economic zone of Silk Road" via the territory of Kazakhstan will significantly strengthen its position in the world. Given that the "Economic zone of Silk Road" will be held across the territory of Kazakhstan, it addresses the socioeconomic and political problems of lack of infrastructure and solves the problem of connectivity in the
159
country. In addition, the regions receive investment from transport companies and can provide a decent standard of living for the population.
Along the "Silk Road", in Kazakhstan, infrastructure issues are resolved with the outflow of the population and it will develop the country. With the foreign hand will solve the problem more visible presence in the markets of the European Union and the participation of trade turnover with the countries of the Asia-Pacific region.
In connection with the territorial proximity of Kazakhstan and China and status of relations between our countries, we can draw the following conclusions:
-the need for cooperation is dictated by geographical location and a certain dependence of our economies;
-due to the fact that earlier both countries were in the same socialist camp, and now go to a market economy, the cooperation we need for effective development of our States.
The building of initiative "One Belt, One Road" will take a long time, countries involved should coordinate to use the role the market mechanism, encourage enterprises and financial institutions to participate, and the government should play a guiding role. It is necessary to build the mechanism of intergovernmental and regional economic and trade regime in according with the local conditions.
The building and cooperation within the initiative framework of “One Belt, One Road” will give a strong power for realization of regional economic development of both counties. It will provide a mutual beneficiary and realize the regional and world stability.
EVALUATING KAZAKHSTANI GASTRONOMIC TOURISM AS A STRATEGY FOR LOCAL COMMUNITY DEVELOPMENT
Akisheva A.S.,
under supervision of Senior Lecturer Sakypbek M.A.
Al-Farabi Kazakh National University, Almaty
e-mail: akisheva.ainagul@mail.ru
Today an important component of the tourism industry is the food for guests. Getting acquainted with the sights of the city, sightseers at the same time want to know about the features of the national cuisine. This issue is currently relevant, as food tourism is a new phenomenon and its development in the world gradually gaining momentum, but the level of study on this topic, while low. Visiting other countries with the purpose to get acquainted with a traditional food or enjoying culinary culture is a great idea for those who want to receive new impressions and touristic experience. Gastronomic tourism is so-called a travel to taste something new as a best culinary pleasure to understand the culture of a people living in that specific destination. The traditional food tasting is an important mean of entry into a different culture which allows feeling difference not only intellectually but also on the sensory level. Local food is the main attribute of a destination place adding the overall feeling of the tourist experience. It makes food an integral part of tourism consumption and production increasing its role in the successful development of the entire tourism industry. Nutrition is one of the elements included in the new concept of cultural heritage and cultural tourism that is explained by a growing tendency to welfare, quality of life, sustainable environment and quality experience while traveling.
Gastronomic tourism — a type of tourism, which main objective acquaintance to this or that country through a prism of a national gastronomy. For the gastronomic tourist food — first of all category of culture. From such position the traditional cuisine is perceived in connection with history, religion, economy, policy, the customs, legends and other factors forming unique identity of the country or region. The purpose of food tours - to enjoy features of cuisine of this or that country. At the same time this purpose does not come down to trying some rare, exotic dish or to try uncountable amount of foods. It is important to enjoy a local compounding which for centuries incorporated traditions and customs of locals, their culture of cooking
Today gastronomic tourism in Kazakhstan is developed, as well as in the majority of the CIS countries, rather poorly. It is possible to tell that there are no food tours per se in pure form in Kazakhstan, only elements of this type of tourism are included in the main programs of travel. Also at the moment there is no accurate system of food tours. However, despite it, in the near future Kazakhstan will be ready to present itself as one of suppliers of food tours and isn't casual, has declared committee of the industry importance of development of this type of tourism of the Ministry of the industry and (MINT) RK new technologies.
160