Латинский язык / Соболевский С.И. Хрестоматия для переводов с латинского языка на русский

10.Eä quoque, quae vulgo recepta sunt, hoc ipso, quod incertum auctörem habent, velut omnium fiunt: quale est: „ubi amlci, ibi opes' (Quint. 5, 11, 41).

11.Cn. Cornelius Scipio in Hispania contra Poenos prospère pug-

15.Timotheus a pâtre acceptam gloriam multis auxit virtutibus (Nep. 13, 1).

16.Artaxerxi, regi Persarum, centum quindëcim filii fuere, sed très tantum justo matrimonio suscepti (Justin. 10, 1).

17.Captum oppidum est cum ingenti praeda (Liv. 21, 15, 1).

3, 661).

10.Nam genus, et proävos, et quae non fecimus ipsi, Vix eä nosträ voco (Ον. Μ. 13, 140).

11.Militis in galea nidum fecëre cohimbae.

Appäret, Marti quam sit arnica Venus (Petron. fr. 36).

200

427).

14. Audäcem fecerat ipse timor (Ov. F. 3, 644).

15. Ut sementem feceris, ita metes (Cic. De or. 2, 65, 261).

16.Quid tam ridiculum, quam appetëre mortem, quum vitam inquiëtam tibi feceris metu mortis? (Sen. Ep. 24, 23).

17. Ab alio exspectes, altëri quod feceris (Syr. 2).

18. Malum ne aliënum feceris tuum gaudium (Syri appendix

216).

19. Quod dubïtas, ne feceris (Plin. Ep. 1, 18).

20. Fortuna, quos misëros fecit, et superstitiösos facit (Sen. Contr. 8, l==p. 381, 6).

21. Post occisum Gajum Caesärem, quern Cassius et Brutus aliique conjuräti interfecerunt, multa portenta sunt visa: Tibëris etiam ita erevit, ut prodigii loco haberetur (Porphyr, ad Ног. С 1,

26.Mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum, quae magisträtüs sui fecerant (Cic. Att. 6, 2, 5).

27.Fecit amlcus meus eo tempore, quo me instituebat herëdem,

legitïmum testamentum (Quint. Decl. 308 = p. 242 Lemaire). 28. Si quid perpëram feci, in faciem meam inspue (Petron. 75).

386.

Facio.

Off. 2, 18, 62 = Diehl p. 47).

4.Multi ob similitudinem morum aliéna male factä sibi objeetari putant (Tac. Ann. 4, 33).

5.Quidquid lege factum est, vindicari lege non solet (Quint. Decl. 372 = p. 479 Lemaire).

6.Est autem gloriä laus recte factorum magnorumque in rempublicam famä meritorum, quae quum optimi cujusque, turn etiam multitudïnis testimonio comprobatur (Ciç. Phil. 1, 12, 29).

7.Nihil in discordiis civilibus festinatiöne tutius, ubi facto magis, quam consulto opus est (Tac. H. 1, 62).

8.Priusquam incipias, consulto, et, ubi consulueris, mature facto

opus est (Sail. Cat. 1, 6).

201

10.Factä Epicüri cum dictis discrepant (Cic. Fin. 2, 30, 96).

11.Varie sum affeitus tuis littêris: valde priore pagina perturbatus, paulum altéra recreatus (Cic. Fam. 16, 4, 1).

12. Perfectum nihil est, dum quidquam restât agendum (Praecep* turn juris = K. 2074).

13: Nee quidquam difficilius, quam reperire, quod sit omni ex parte

in suo genere perfectum (Cic. Lael. 21, 79).

14. Constat inter omnes, nihil tarn Орегоне ab aliis esse perfectum,

quod non Caesäris elegantiä commentariorum superêtur (Hirt.

В. G. 8, 1, 4).

15. Quid? credebas, dormienti haec tibi confecturos deos? (Ter.Ad.

4, 5, 59 = 693).

16.Augustus tigrim primus omnium Romae ostendit in cavea mansuefaçtam (Plin. N. H. 8, 17, 65).

17.Hieronymus, Syracusanorum rex, cujus avus Hiëro amîcus populi

18.Non aetâte confectis, non mulieribus, non infantibus pepercerunt (Caes. B. G. 7, 28, 4). -

387.

Fodio.

1. Comix cornlci nunqaam confödit ocellutn (B. 586).

2.Alexander Macëdo Clitum, carissimum sibi ac fidelissimum, inter epulas transfödit (Sen. Ep. 83, 19).

3. Iliä, virgo Vestälis, ob incestum vivä defossa est (Periocha Liv. 1. 2).

4.Pelopldas in proelio, Alexandrum ut animadvertit, incensus ira, equum in eum concitavit, proculque digressus a suis, conjectu telorum confossus, concldit (Nep. 16, 5, 4).

5. Câesar tribus et viginti plagis confossus est (Suet. Julius, 82, 2).

388.

Fugio.

202

7.Errant, qui in prospëris rebus omîtes impetus forturlae se putant fugisse; sapienter cogitant, qui temporibus secundis casus adversos reformidant (Ad Herenpi. 4, 17, 24).

8.Ex Pompeji filiis major occlsus est, minor fûgit (Eutr. 6, 24).

389.

Jacio.

1.Atilius Regulus consul, victis navâli proelio Poenis, in Afrïcam trajëcit (Periocha Liv. 1. 17).

2. Fratres meos in vincla conjêcit (Cic. Dej. 7, 22).

3.Quinque dies aquam in os suum non conjêcit, non micam panis. Medici ilium perdiderunt (Petron. 42).

9.M. Antonium, magnum virum et ingenii nobllis, quae alia res

perdidit et in externos mores ac vitia non Romanä trajëcit, quam ebriètas nee minor vino Cleopätrae amor? (Sen. Ер. 83, 25).

10.Jacta aléa est (Suet. Jul. Caes. 32).

11.Hoc tantum a vobis peto, ne permoveamini stultis ac temëre

jactis vocibus quorundam, qui, quae non intellëgunt, vitupörant

Parcëre subjecüs et del\ellare superbos (V. Aen. 6, 852).

15.Ignis, in aquam conjectus, continuo restingultur et refrigeratur (Cic. Rose. com. 6, 17).

16.In te, Brute, non solum exercitüs tui, sed omnium civium ac paene gentium conjeeti oculi sunt (Cic. Epist. ad Brutum 1,9,2).

17.Solet amplissimä quaeque gloriä objecta esse semper invidiae (Amm. Marc. 17, 11, 2).

13.Rex regum Agamemnon, tempestäte in Cretam insulam rejeetus, très ibi urbes statuit (Veil. 1, 1, 2).

390.

Ac-cendo, in-cendo.

1. Clodius aedes sacras suis manibus incendit (Cic. Cael. 32, 78).

2.Pelopïdas in proelio, Alexandrum ut animadvertit, incensus ira, equum in eum concitavit, proculque digressus a suis, conjectu telorum confossus, concldit (Nep. 16, §, 4).

3.Beate vivendi cupiditäte incensi omnes sumus (Cic. Fin. 5, 29, 86).

203

391.

De-fendo, of-fendo.

1.Defendi rempublicam adulescens, non desëram senex; contempsi Catilinae gladios, non pertimescam tuos (Cic. Phil. 2, 46, 118).

2.Trimalchio, offensus convicio, callcem in faciem Fortunätae immlsit. Ilia, tanquam oculum perdidisset, exclamavit, manusque trementes ad faciem suam admövit (Petron. 74).

3.Ibi illi (= Alexandro) littërae a Darëo redduntur, quibus, ut superbe scriptis, vehementer offensus est: praecipue eum movit, quod Dareus sibi regis titulum nee eundem Alexandri nomini adscript sërat (Curt. 4, 1, 7).

392.

Prehendo.

1.Ausus (est) obrogare legibus consuj Philippus, sed apprehensum faucibus (Philippum consulem) viator non ante dimlsit, quam san-

guis in ora et oculos redundaret (Flor. 2, 5, 8= 3, 17, 8).

393.

De-scendo, a-scendo, con-scendo, e-scendo.

1.Gravissimum est ex omnibus, quae unquam in corpus tuum descenderunt, recens vulnu-s, fateor: non summam cutem rupii, pectus et viscera ipsä divisit (Sen. Ad Helv. 3, 1).

2.L. Fabius centurio, très suos nactus manipulâtes atque ab iis sublevatus, murum ascendit (Caes. B. G. 7, 47, 7).

3.L. Fabius centurio, quique unâ murum ascendërant, circumventi

atque interfecti, muro praecipitabantur (Caes. B. G. 7, 50, 3).

4.M. Octavius oppidum Salönas oppugnare instituit. Sed celeriter cives Romani, quum essent infirmi ad resistendum propter paucitatem hominum, crebris confecti vqjneribus, ad extremum auxi-

lium descenderunt servosque omnes pubères liberaverunt (Caes.

В. С 3, 9, 3).

5.Nostri se superiores discessisse existimabant, quod montem, gla-

diis destrictis, ascendissent (Caes. В. С 1, 47, 3).

6.Caesar iis, qui primi murum ascendissent, praemia proposuit (Caes. B. G. 7, 27, 2).

7.Satis constabat, Eumënem, ut sacrificaret Apollini, Delphos escensurum (Liv. 42, 15, 4).

394. .

Verto.

1. Mihi bene facëre jam ex consuetudlne in naturam vertit (Sail. Jug. 85, 9).

2.Diversis duobus vitiis^avaritia et luxuria, civitas laborat: quae pestes omnia magna imperia everterunt (Liv. 34, 4, 2).

204

§ 337).

5.Quid? In nubibus nunquam animadvertisti leonis formam aut hippocentauri? (Cic. Div. 2, 21, 49).

6.Platönem animadvertisse dicunt in arena geometrïcas formas quasdam esse descriptas (Cic. Reip. 1, 17, 29).

2, 301).

9.Quivis beätus, versa rotä Fortünae, ante vespërum potest esse miserrimus (Amm. Marc. 26, 8, 13).

10.Нас oratione habita, mirum in modum conversae sunt omnium mentes summäque alacrltas et cupidltas belli gerendi injecta est (Caes. В. G. 1, 41, 1).

11.T. Lucretius poëta, amatorio poculo in furörem versus, quum aliquot libros per intervalla insaniae conscripsisset, quos postea

Cicero emendavit, propria se manu interfecit anno aetätis quadragesimo quarto (Suet. p. 295 Roth).

12. Versa momento temporis fortünä pugnae est (Liv. 31, 37, 7).

13.Quum illä sors édita est opulentissimo régi Asiae: „Croesus, Halym penëtrans, pervertet opum vint", hostium vim sese per-

395.

Pando.

1.Quum Caesar ad oppidum accessisset castraque ibi ponëret, pueri mulieresque ex muro, passis manibus, suo more pacem ab Romanis petierunt (Caes. B. G. 2, 13, 3).

2.Muliëres Germânos in proelium proficiscentes, passis manibus, fientes implorabant, ne se in servitutem Romanis tradërent (Caes. B. G. 1, 51, 2).

396.

Con-sido, ob-sido.

1.Quum in theâtro imperlti homines, rerum omnium rudes ignarique, consedërant, tum bella inutilia suscipiebant, tum seditiösos homines reipublicae praeficiebant, turn optime merïtos cives e civitâte ejiciebant (Cic. Flacc. 7. 16).

2.Contra castra Romana trans fluvium omnes (Carthaginienses) consedëre (Liv. 24, 41, 5).

3.Caesar prima luce omnes eos, qui in monte consedërant, ex

superioribus locis in planitiem descendëre atque arma projicëre jussit (Caes. В. С 3, 98, 1).

205

4. Platöni quum in cunis parvuio dormienti apes in labellis consedissent, responsum est, singuläri illum suavitäte oratiönis fore. Ita futurä eloquentiä provisa in infante est (Cic. Div. 1, 36, 78).

5.Nudum latro transmittit; etiam in obsessa via paupêri pax est (Sen. Ep. 14, 9).

397.

Velio.

1.Si te forte dolor aliquis pervellërit, exclamabis, ut mulier? (Cic. Tusc. 2, 20, 46).

4.Unus ille dies mihi quidem immortalitatis instar fuit, quo in patriam redii, quum senatum egressum vidi populumque Universum, quum mihi ipsä Roma, prope convulsä sedibus suis, ad complectendum conservatorem suum progrëdi visa est (Cic. Pis. 22, 52).

398.

Solvo.

1. Egomet solvi argentum (Ter. Ad. 4, 4, 20 = 628).

2.Dii caeles^es quibusdam piissimis mortem tanquam summum praemium persolverunt (Amm. Marc. 25, 3, 15).

3.Tot quaestiönes fortünä tibi posuit, nondum illas solvisti (Sen. Ep._117, 25).

4.Beâtus ille, qui procul negotiis,

6.Augustus, quum aliquos nunquam soluturos significare vult, „ad Calendas Graecas soluturos" ait (Suet. Aug. 87).

7.Vitam quae faciunt beatiorem,

Jucundissime Martiâlis, haec sunt:

Res non partd laböre, sed relictd,

Non ingratus ager, focus perennis,

Lis nunquam, toga rarcï, mens quiêta.

Vires ingenuae, salubre corpus,

Prudens simplicitas, pares amlci,

Convictus facilis, sine arte mensae,

Nox non ebriä, sed solutä curis (Mart. 10, 47).

8.Adulescens omnibus partibus absolutus et inter discipulos princeps (Larousse, Grand dictionnaire, in v. Fontenelle, p. 578 b).

9.Quem défendis, sperat se absolütum iri (Cic. Sulla, 7; 21).

206

10.Gajus Caesar dedit vitam Pompejo Penno, deinde absoluto et agenti gratias porrexit osculandum sinistrum pedem (Sen. Benef. 2, 12, 1).

399.

Volvo.

1.Involvëre diem nimbi et nox umtdä caeliim Abstiilit (V. Aen. 3, 198).

4.Nee ego pacem nolo, sed pacis nomine bellum involutum reformido (Cic. Phil. 7, 6, 19).

5.A. Irretitum te jam teneo et, si vere opïnor, nusquam hodie effugies. — B. Retia, quibus me involutum tenes, nimis rarà sunt (Macrob. 7, 9, 10).

400.

Exao.

1.M. Furius Camillus non proelio tantum fudit hostes, sed castris quoque exuit ingentique praedâ est potitus (Liv. 5, 19, 8).

3.Nihil est pejus iis, qui, paulum aliquid ultra primas littëras progressi, falsam sibi scientiae persuasiönem induerunt (Quint. 1, 1,8).

402.

Minuo.

1.Tandem exspeetatä lux omnia, quae terribiliora nox fecerat, minuit (Curt. 5, 4, 26).

2. Militum vires inopiä frumenti deminuerat (Caes. В. С 1, 52, 2).

3.Caesar suum familiärem et hospïtem ereptum e manibus hostium videbat, neque ejus calamitate de tanta voluptäte quicquam fortünä deminuerat (Caes. B. G. 1, 53, 6).

4.Caesar, ut deminütae copiae redintegrarentur, impë/at certum

207

2.Noctem natürä somno tribuit: sol exoriens quum omne animantium genus, turn praecipue hominem ad vitae munia revöcat (Erasm. 2, p. 142).

3.Hippocrates medlcus in septem gradus aetätes distribuit: finem primae putavit esse septimum annum, secundae —quartum deci-

mum, tertiae —duodetricesimum, quartae —tricesimum quintum, quintae —duo" et quadragesimum, sextae —quinquagesimum sextum, septimae —novissimum annum vitae humänae (Censorin. 14, 3).

4. Philosophiae multum adulescens temporis tribui (Cic. Off. 2, 1, 4).

5. Vulgo verItas~attriBütä vino est (Plin. N. H. 14, 22 (28), 141).

6.Zeno neque Jovem neque Junönem neque Vestam neque quemquam, qui ita appellatur, in deorum habet numéro, sed rebus inanlmis atque mutis per quandam significatiönem haec docet

tributä nomina (Cic. N. D. 1, 14, 36).

7. Pythagörae magnä veneratio ab auditoribus tributä est (Val.Max. 8, 15, Ext. 1).

8.Natürä vox innocentiae, silentium maleficio distributa (sunt) (Apul. Apol. p. 209 Nisard).

405·

Acuo.

1. Hujus propinqultas populi acuit curam patribus (Liv. 10, -45,7).

406.

Arguo.

1. Senatus nee liberavit ejus culpae regem neque arguit (Liv. 41, 19, 6).

407.

4.Haec oppida quondam florentissima fuerunt, nunc diruta ante oculos jacent (Cic. Fam. 4, 5, 4).

5.„Vobiscum", inquit rex, „o juvënes et mei aequâles, urbium, invictarum ante me, munimenta superavi, montium juga, perenni