Латинский язык / Соболевский С.И. Хрестоматия для переводов с латинского языка на русский

4, 10).

4.Sibi quisque ruri metit (PL Most 3, 2, 112= 799).

5.Naturae sequitur semlna quisque suae (Prop. 4, 9, 20)»

6.Trahimur omnes studio laudis, et optimus quisque maxime gloria ducltur (Cic. Arch. 11, 26).

9.Suum quisque judicium habet (Suet. Aug. 54).

10.Admonëri bonus gaudet; pessimus quisque correctörem asperrime patitur (Sen. Ira 3, 36, 4).

11. Suae quisque fortunae faber est (Sali. De rep, 1, 1, 2).

12.Fortissimus quisque —tutissimus (Sail. Jug. 87, 2).

13.Suo unus quisque studio maxime ducltur (Cic. Fin. 5, 2, 5).

14.Suam quisque foTtünam in consilio habet, quum de aliéna délibérât (Curt. 5, 5, 12).

15.Facillime ad res injustas impelHtur, ut quisque altissimo anïmo est; gloriae cupiditäte (Cic. Off. 1, 19, 65).

16.Aestimatiöne nocturnae quiëtis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit (Plin. N. H. 7, с 50, § 167).

19.Index est animi sermo morumque fidêlis

Haud dubie testis, quoniam quisque illâ libenter

Et crebro loquitur, quibus oblectatur, übique (Bell. 59).

20.Sapientissimus quisque aequissimo animo morltur, stultissimus — iniquissimo (Cic. Senect. 23, 83).

21.Neque enim, quod quisque potest, id ei licet, пес, si non obstatur, propterea etiam permittïtur (Cic. Phil. 13, 6, 14).

246.

1. Maxima quaeque domus servis est plena superbis (Juv. 5, 66).

2.Feminae formösae sunt plerumque hoc ipso, quod pulchrae sunt superbae et féroces. Quo quaeque pulchrior est, eo pluribus placet, atque id ipsum pudicitiae ejus periculösum est (Ernesti,

[Initia doctr. solid., p. 598).

3.Experientiä docet, uxörem, ut quaeque est ditior, ita vulgo esse imperiosiorem, sùperbiorem et vel magnificentiorem luxuriosio-

130

33. Placet9 2 2Stolcis suo quamque rem nomine appellare (Cic. Fam.

· · ' > ·

1.In rebus aspëris et tenui spe fortissima quaeque consilia tutissima sunt (Liv. 25, 38, 18).

2.Quum omnia humâna, turn maxima quaeque et régna et imperia sub casibus multis sunt (Liv. 42, 50, 5).

5.Honos alit artes, omnesque incenduntur ad studia gloria, jacentque eä semper, quae apud quosque improbantur (Cic. Tusc. 1, 2, 4).

6.Festinare nocet, nocet et cunctatio saepe;

Tempore quaeque suo qui facit, ille sapit (Riley 124).

Местоимение quivis.

249.

1.Quidvis egestas impôrat (PI. Asin. 3, 3, 81=671).

2.Cuivis dolöri remedium est patientiä (Syr. 108).

3.Qui consilio est nocens,

Ilium esse quavis^dignum poenci judlco (Phaedr. 5, 3, 12).

4.Cujusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis, in erröre perseverare: posteriores enim cogitatiönes, ut ajunt, sapientiores soient esse (Cic. Phil. 12, 2, 5).

5.Omnium malorum stultitiä est mater; eä parit immensas cupiditates. Immensae porro cupiditätes infinitae, immoderätae sunt.

Hae pariunt avaritiam. Avaritiä porro hominem ad quodvis maleficium impellit (Rhet. ad Herenn. 2, 22, 34).

6. In causa facili cuivis licet esse diserto (Ov. Tr. 3, 11, 21).

7.Non quivis, pellem qui gestat tigrldis, audax (Proverbium Arabum = Korsch, Stephanus, p. 6).

8.Artem quaevis terra alit (Erasm. 1, 301).

9.Nihil eorum, quiae recte praecipiuntur a quovis homine, contem-

10.In omni arte vel studio vel quävis scientia vel in ipsa virtute optimum quidque rarissimum est (Cic. Fin. 2, 25, 81).

11.Etênim ille, cujus hue jussu venio, Juppïter,-çon minus, quam vestrum quivis, formldat malum (PI. Amph. Prol. 26).

12.Consuetudo quovis tyranno potentior (Erasm. 2, 93).

13.Magnum pauperies opprobrium jubet

Quidvis et facëre et pati,

Virtutisque vtam desërit arduae (Ног. С 3* 24, 42).

Местоимение quilibet.

250.

1.Ad calamitatem quilibet rumor valet (Syr. 17).

2.Nil est facilius, quam in quemlibet affectum movêre populum

!* ; (Quint. Decl. 11,7= p. 256 Lemaire).

132

3.Beneficium qui quibuslibet dat, nulli gratum (Sen. Btn. 1, 14*,

1).

4.Quaelibet vulpes caudam suam laudat (Romul. Append. 36 = 0-379).

î9. Quemlibet ignävum facit indignatio fortem (Anth. 716, 23).

Местоимение uterque, utervis.

251·

1. Utrumque viiium est —et omnibus credëre et nulli (Sen. Ep. 3, 4).

2. Canis notme similis lupo? At mores in utroque dispäres (Cic. N.

D. 1, 35, '97).

3 Jn яигет utramvis otiose dormire (Ter. Heaut. 2, 3, 101=342).

Местоимение quisqdam (§ 1239).

252.

1..Omnia vetustate labuntur, nee quicquam tutum a seneetüte est (Sen. N. Q. 6, 10).

:2. Nee quisquam melior medlcus, quant fidtis amlcus (Dion. Cat.

4, 13).

3. Di neque propitii cuiquam esse soient neque irati (Cic. Pis,

6.Difficile est consilium dare regi aut imperatöri, postrêmo cuiquam mortâli, cujus opes in excelso sunt (Sail. Epist. ad Caes.

2.1).

7.Ubi malos praemia sequuntur, haud facile quisquam gratulto bonus est (Sail. Hist. 1, 48, 9 Dietsch).

8.Vino nihil Jacandius quisquam bibit (Anth. 43 Meyer).

9.Sapiens gratia nunquam movêtur, nunquam cujusquam deliçto ignoscit (Zeno ap. Cic. Mur. 29, 61).

10.Non oportet quemquam a sermöne princlpis tristem discedëre (Suet. Tit. 8).

11.Neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur (Sallt Cat. 51, 11).

12.Deos nemo sanus timet. Furor est enim metuëre salutaria, nee quisquam amat, quos timet (Sen. Ben. 4, 19, 1).

14.О di boni! Quid est in hominis vita diu? Sed mihi ne diuturnum quidem quicquam vidêtur, in quo est aliquid extrêmum (Cic. Sen. 20, 69).

15.Neque omnino quicquam est aliud ars, quam imitatio quaedam

naturae (Mureti, Or. 11= v . 2, p. 97).

16..Quod ratiône utitur. id melius est, quam id, quod ratione non utitur; nihil autem mundo melius; ratione igitur mundus utitur. Similiter effici potest, sapientem esse mundum, similiter beatum, similiter aeternum: omnia enim haec meliora sunt, quam ea, quae sunt his carentia, nec mundo quicquam melius; ex quo efficltur, esse mundum deum (Cic. N. D. 2, 8, 21).

17.Quid est optabilius sapientiâ, quid praestantius, quid homini melius, quid homine dignius? Hanc igïtur qui expètunt, philosöphi nominantur; nec quicquam aliud est philosophiä praeter Studium sapientiae. Sapientiä autem est rerum divinarum et humanarum causarumque, quibus eae res continentur, scientiä (Cic. Off. 2, 2, 5).

18.Inlquum est quemquam ex veste aestimare (Erasm. 1, 257).

19.Cur neque deformem adulescentem quisquam amat, neque formösum senem? (Cic. Tusc. 4, 33, 70).

20.Raro quisquam non aliquam partem corporis imbecillam habet (Cels. 1, 3= p. 18, 4). v"

21.Si quisquam fuit unquam remotus, et natürä et magis etiam ratione atque doctrinâ, ab inäni laude et sermonibus vulgi, ego profecto is sum (Cic. Farn. 15, 4, 13).

22.Omnia habeo, neque quicquam habeo (Ter. Eun. 2, 2, 12= 243).

23.Omnia se simulant scire, neque quicquam sciunt (Plaut. Trin. 205).

24.Neque suave esse potest quicquam, ubi amor non admiscetur (Plaut. Cas. 222).

25.Nemo Gallorum sine cive Romano quicquam negotii gerit (Cic. Font. 5, 11).

Местоимение ullus (§ 1232).

253.—

1.Non ^st ullum certius amicitiae vinculum, quam consensus et sociëtas consiliorum et voluntätum (Cic. Plane. 2, 5).

7. Verus amor durât, terras sequlturque per omnes,

Nec locus hune ullus nec fugat ullä dies (Deutsche Lyriker, ed. Ellinger, p. 25),

134

Ô.Sine imperio nee domus ullä пес civïtas пес geris пес homiriuiti Universum genus stare, пес rerum natürä omnis, nes ipse mundus potest (Cic. Leg. 3, 1, 3).

11.Cogita, illä, quae nobis infëros faciunt terriblles, fabulam esse, nullas imminere mortuis tenëbras, пес carcërem, пес flumina

igné flagrantia, пес obliviönis amnem, пес tribunalia et reos, et m-illä übertäte tarn laxä ullos itërum tyrannos (Sen. Ad Marc. 19, 4).

12. Vulpes annösä laqueis capi haud ullis potest (Acolastus, 794).

13.Erramus, si ullam terrarum partem ab periculo immunem credlmus. Omnia sub eädem jacent lege (Sen. N. Q. 6, 26).

14. Neque enim ullus alius discordiarum solet esse exltus inter claros et potentes viros, nisi aut universus interltus, aut victöris dominätus ac regnum (Cic. Har. resp. 25, 54).

7. МЕСТОИМЕНИЯ ПРИЛАГАТЕЛЬНЫЕ (§ 173—174).

254.

1. Aliud est maledicëre, aliud accusare (Cic. Cael. 3, 6)é 2. Aliud alios decet (Quint. 11, 3, 177).

3. Aliud ex alio malum (Ter. Eun. 987).

7.Plato dicit, anlmum hominis hominem esse, corpus nihil aliud esse, quam domicilium aut instrumentum (Erasm. 2, 141).

8.Aliud est epistulam, aliud historiam, aliud amico, aliud omnibus scribëre (Plin. Epist. 6, 16, 22).

135

20.Nullius non ira, iuctus, tristitiä et omnis anlmi impetus cib° mollltur (Plin. N. H. 22, 24, 111).

21.Cujusvis hominis est errare, nullius, nisi insipientis, in erröre persevërare (Cic. Phil. 12, 2, 5).

22. Nullius est, quod multorum esse potest (Varr. Sent. 35). 23. Fortuna multis dat nimis, satis nitlli (Mart. 12, 10, 2).

24.Nec cuivis sapiens, пес nulli credëre débet (Seyffert, Palaestra Musarum, p. 1, 22).

25.Utrumque vitium est — et omnibus credëre et nulli (Sen. Ер. 3,4).

28* Est commune mort: mors parcit nulli honôri (B. 976).

29.Fortuna obesse nulli contenta est semel (Syr. 208).

30.Nulli fere magnä bonä et diuturnäcontingunt(Sen. Ad Marc. 12,3).

33.Nec enim ullius rei minus diuturnà est gratiä, quam libertâtis (Liv. 39, 26, 13).

34. Nec servire ulli possumus, nec imperare desideramus (Curt. 7, 8, 16).

35.Ex vitio alterlus sapiens emendat suum (Syr. 174).

36.Ε vitio alterlus disce cavëre tibi (Ostermann, Quinta, 149).

37.Alterlus citius, quam crimina nostra vidêmus (Seyffert, Palaestra Musarum, p. 1, 18).

38. Nulli, nisi ex alterlus injuria, quaestus est (Sen. Ira, 2, 8, 1).

39.Is mihi vidêtur amplissimus, qui sua virtute in altiorem locum pervënit, non qui ascendit per alterlus incommödum et calami* tâtem (Cic. R. A. 30, 83).

40.Miserrimum est arbitrio alterlus vivère (Syr. 406).

43.Non est magni anlmi, qui de aliêno überaus est, sed ille, qui, quod alteri donat, sibi detràhit (Sen. Clem. I, 20, 3).

44.Navis, quae in flumine magnä est, in mari parvulâ est. Gubernaculum, quod alteri navi magnum est, alteri exiguum est (Sen. Ep. 43, 2).

45.Uni gubernatori, uni medïco, si digni modo sunt iis artibus, rectius est —alteri navem committêre, aegrum alteri, quam multis (Cic. Reip. 1, 40, 62).

8. МЕСТОИМЕНИЯ СООТНОСИТЕЛЬНЫЕ (§ 175—176). Местоимения talis — qualié.

255.

1. Talis hominibus est oratio, qualis vita (Sen. Ер. 114, 1).

2.Non sum, qualts eram bonae

Sub regno Cinarae (Ног. С. 4, 1, 3).

136

11.Tantum scimus, quantum memoria tenemus (B. 3285).

12.Omne animi vitiutn tanto conspectius in se

Crimen habet quanto major, qui peccat, habetur (Juv. 8, 140).

13. Me miserum, quanti montes volvuntur aquarum! (Ov. Tr. 1, 2, 19).

14.Quantum potes, adjuva (Cic. Fam. 14, 12).

15.Di immortales, quibus et quantis me donatis gaudiis! Aulam aure onustam habeo. Quis me est ditior? (PI. Aul. 5, 1, 1=808).

16.Mihi cotidie augescit magis de filio aegritudo, et, quanto diu-

tius'abest, magis cupio tanto et magis desidëro (Ter. Heaut. 3, 1, 14= 423).

17.Quisque non quanto plura possïdet, sed quanto pauciora optat, tanto est locupletior (Censorin с 1, § 4).

18.Pro Juppiter! Quanta saevit tempestas, quanti undarum fluctus nostram navem undïque verbërant! Castor et Pollux, arnica nautis sidera, obsecro vestram fidem, reddite nobis mare tranquillum, reddite faustam caeli serenitatem! (Castelio apud Philippi, p. 182).

19.Heu, melior quantö sors tuä sorte meä! (Ον. Am. 1, 6, 46),

20.Sed quam continuis et quantis longa senectus

Plena malis! Deformem et taetrum ante omnia vultum Dissimilemque suiy deformem pro cute pellem, Pendentesque genas et tales adspice rugas,

Quales... (Juv. 10, 190).

21. Sapiens vivit, quantum débet, non quantum potest (Sen. Ep. 70, 4).

22.Quanto diutius considëro, tanto mihi res videtur obscurior (Cic.N,D. 1, 22, 60),

3.„Quot servi, tot hostes", in proverbio est (Festus, p. 314 Lindsay).

1, 59).

8.Ei mihi! nos inter quot flumlna vasta, quot urbes,

Quot silvae et montes, quam via*longä jacet! (Deutsche Lyriker, ed. Ellinger, p. 25).

9.Litöre quot conchae, tot sunt in amöre dolöres (Ον. Α. Α. 2, 519).

10. Quot hominum linguae, tot nomina deorum (Cic. N. D. 1, 30, 84),

m

îl, Me metitunt omîtes et me nihllo minus omneè

Mortâles optant, qtiotquot hic orbis habet (Загадка: старость);

12.Eâdem pericula nos ubique circumstant, et totïdem ad mortem viae sunt (Sen. Contr. 1, 8= p. 133, 20).

НАРЕЧИЯ СООТНОСИТЕЛЬНЫЕ (§ 175—177);

258.

1.Hoc scio pro cérto: quotiens cum stercöre certoî Vinco, seu vincor, semper ego maculor (B. 1312).

2.Mors incertarum rerum certissima: cunctis

5.In femininis, si quando О littëram I littëra praecêdit, tune genetlvus servat О littëram, velut: regio-regiönis, seditio-seditiônis (Charis. 1, 15).

7.Quotiens aureus ille solis splendor illustrât cubiculum tuum, nonne videtur exprobrare dormienti: "Stulte, quid optimam vitae

(tuae partem gaudes perdëre?" (Erasm. 2, 143).

8. Nulld unquam de vita hominis cunctatio longâ est (Juv. 6,

221).

259.

1.Tarn scio, quam me hic stare (PL Vidul. 66).

2.Non, qui firmo ac valenti corpore est, felix; sed ille, qui in corpore, quamlibet infirmo, perpetuam anïmi retïnet firmitâtem

6. Ut Venus énervât vires, sic copia Bacchi

4.Ibi œmper est victoria, ubi concordid est (Syr. 319).

5.Soli sumus nunc hic (Ter. Ph. 4, 3, 28= 633).

139