Латинский язык / Соболевский С.И. Хрестоматия для переводов с латинского языка на русский

5.Dentés adversj acuti dividunt escas, intïmi autem conficiunt (Cic. N. D. 2, 54, 134).

9.Maria montesque pollicëtur (Sail. Cat. 23, 3).

10.Si turbïdae et nebulösae aquae fluunt, non est alvei culpa, sed fontis (Hieron. Ep. 48, 15= 0.140).

5. Si deos imitaris, da et ingrätis bénéficia: nam et scelerätis sol

7.Solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vita tollunt (Cic. Lael. 13, 47).

Исключения по роду. Слова на -us (gen. Öris, eris, üris) (§ 87).

80.

1.Elephantus non capit murem (Riley 99).

2.Quasi mures, semper edimus aliënum cibum (PI. Capt. 1, 1, 9).

3.In praetoriis leones, in castris lepöres (Sidon. Epist. 5,7).

4.Dehisce, tellus (Sen. Phaedr. 1238. Ov. Met. 1, 545).

5.Neque enim homines murum aut formicarum causa frumentum

8.In Vénère semper certat dolor et gaudium (Syr. 298).

9.Magna Scytharum pars tergis vulpium induïtur ac murum (Sen. Ep. 90, 16).

10.Mus sylläbä est; mus autem caseum rodit: sylläbä ergo caseum rodit (Sen. Ep. 48, 6).

40

Несклоняемые слова. 81.

1.Fas est privata odia publicfs utilitatibus remitiere (Tac. Ann. 1, 10).

2. Fas est et ab hoste doceri (Ον. Met. 4, 428).

3.Britanni lepörem et gallînam et ansërem gustare fas non putant (Caes. B. G. 5, 12, 6).

Прилагательйые третьего склонения трех окончаний (§89).

82.

1.Mali calices ranaeque palustres Avertunt somnos (Hor. Sat. 1, 5, 14).

5.Baçae cupressi colliguntur mense Januario et Majo et Septembri (Plin. N. H. 16, 115).

9.Scilicet aut magni monumenta revolvo Galëni, Aut medicä célèbres audio in arte viros, Saepe etiatn montes vagus et loca sola pererro

Multdque cum libris arboribusque loquor (Io. Posthius-Deutsche Lyriker, ed. Ellinger, p. 21).

Прилагательные третьего склонения двух окончаний (§ 90).

5.Dulcis est libertas (Phaedr. 3, 7, 1).

6.In Venëre semper dulcis est dementia (Syr. 306).

7. Non est vir fortis ac strenuus, qui labôrem fugit (Sen. Ep. 22, 7).

8.Non est ad astra mollis e terris via (Sen. H. F. 437).

9.Hominum generi universo eultürä agrorum est salutâris (Cic. Sen. 16, 56).

10.Malis artibus popuhlris favor quaeritur (Sen. Ep. 29, 11).

11.Heu, quam-diffictlis gloriae custodià est! (Syr. 233).

12· Levis est consolatio ex miseria aliorum (Cic. Fam. 6, 3, 4). 13. Levis est dolor, qui capére consilium potest (Sen. Med. 155).

41

14.Pronus semper mulièbris in iras est animus (Sen.)·

15.Comis et blandä salutatio saepe conciliât amicitiam, inimicitiam

diluit, certe mutuam benevolentiam alit augetque (Erasm. 1,

16.Ùtllis es nulli cunctis ingrätä senectus (Anth. 929).

17.Inänis verborum torrens (Quint. 10, 7, 23).

18.Ut ager, quamvis fertïlis, sine cultura fructuösus esse non potest, sic sine doctrina animus (Cic. Tusc. 2, 5, 13).

19.Senectus insanabllis morbus est. (Sen. Ep. 108, 28).

20.Nullus contra fortünam inexpugnabllis murus est (Sen. Ep. 74, 19).

21.Nimis otiosä vitä utllis non est, quia potest incidëre laböris

84.

9.Verba dat omnis amor'(Ov. R. A. 95).

10.Omnis immodlcus dolor turpis est et a viro aliënus ([Cic] Or.

ad. pop. § 43 = Nobbe, p. 1348).

11, Omnis servltus est misera (Cic. Phil. 3, 5, 12)*

85.

1. Difficile est longtim subito deponëre amörem (Catull. 76, 13). 2. Natüram mutare difficile est (Sen. Ira 2, 20, 2).

3. Prodesse difficile, nocere facile est (Quint. 8, 5, 6). 4. Difficile est assuëta relinquëre (B. 772).

5. Difficile est saturam non scribëre (Juv. 1, 30).

6. Fallëre difficile est inimlcum. At amlcus amlcum

Fallëre non magno, Cyrne, laböre potest (Mureti Var. Lect. 9 = p. 130 Teubn.).

10.Contemptor animus et superbiä —commune nobilitâtis malum (Sail. Jug. 64, 1).

11.Commune pericülum concordiam parit (Riley 53).

12.О nomen dulce libertâtis! (Cic. Verr. 5, 62, 163).

42

13.Dulcis amor patriae, dulce est videre suos (Riley 92).

14.Principium dulce est, at finis amöris amärus (Bell. 115).

15.Nihil est tam mobile, quam feminarum voluntas (Sen. De rem. fort. 16, 3).

19.Nihil est tarn populäre, quam bonltas (Cic. Lig. 12, 37).

20.Est non modo liberale paulum nonnunquam de suo jure decedëre, sed interdum etiam fructuösum (Cic. Off. 2, 18, 64).

21.Vile est, quod licet (Petron. 93).

22.Forma bonum fragile est (Ov. A. A. 2, 113).

23.Vùlgus ad clementiam suâpte naturâ procllve (Amm. Marc. 19, 10, 3).

24. Sed fugit interea, fugit irreparablle tempus (V. Georg. 3, 284).

25.Тигре est mutare sententiam, sed veram et rectam: nam stultam noxiamve et laudabïle et salûbre est (Augustin. Ep. 210).

p. 230 Lemaire).

2.Quod tuum est, meum est; omnê meum est autem tuum (PI. Trin. 329).

3.Delicias habet omne suas et gaudia tempus (Bell. 22).

4.Omne vivum ex ovo (K. 1902).

5.Omne simile claudîcat (K. 1829).

6. Omne, quod carum est, plus appetltur (Hieron. Ep. 146, 2 =

O. 294).

7.Omne principium grave (B. 2374).

8. Quum caput aegrotat, corpus simul omne laborat (В. 641).

9.Fortunâto omne solum patria est (Riley 131).

10.Omne animal terrestre alget, esûrit, sitit (Sen. Ep. 113, 21).

87.

43

7. Nullä ars tarn necessariä est omni genëri hominum, quam medi· cinä (Quint. Decl. 268 = p. 101 Lemaire).

ί. Difficilern habere oportet aurem ad crimlna (Syr. 153).

2.Ebriëtas in proelia tntdit inermem (Hör. Ep. 1, 5, 16).

3.Mors honesta saepe vitam quoque turpem exornat (Cic. Quinct. 15, 49).

4.Vocälis ante voeälem brevis est.

5. Insignem felicitätem comitari solet invidiä: medioeritas tuta est (Erasm. 1, p. 244).

6.Ut Ixion in fabulis pro Junöne nubem, ita hodie magnä pars

hominum pro eloquentia amplectltur inänem loquacitätem (Mureti Or. 6= ν. II, p. 56).

7.Virglnem habeo grandem (Pl. Aul. 2, 2, 14=191).

8.Misce stultitiam consiliis brèvem :

Dulce est desipëre in loco (Ног. Carm. 4, 12, 27).

9.Omnem consolatiönem vincit dolor (Cic. Att. 12, 14, 3).

10.Sol mundum omnem sua luce complet (Cic. N. D. 2, 46, 119).

11.Non veri simile dicis (Тег. Нес. 140).

12.Jam vero vidëtis, nihil esse morti tarn simile, quam somnum (Cic. Sen, 22, 80).

13.Auri caecus amor ducit in omne nefas (Rut. Nam. 1, 358 = Poet. lat. min. ν. 5, p. 17).

14.Omne vitium ebriëtas et incendit et detëgit; non facit ebriètas vitia, sed protrahit (Sen. Ep. 83, 19, 20).

15.Vires vitàque corpus meum niinc desërit omne (Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 = Diehl p. 18). *

4.Fama tanti facinöris per omnem Africam brevi divulgatur (Sail. Jug. 13, 1).

5.Tarn levi momento famä pendet (Liv. 2, 7, 10).

6.Simile gaudet simili (Riley 431).

7.Vincuntur molli peetöra dura prece (Tib. 3, 4. 76).

8.Principium est discordiae ex commüni facere proprium (Hart. 233).

9.Plumbum gestare videor in peetöre: adeo gravi intus pondère torqueor (Acolastus 1126).

ponderôso onëre loquuntur (Mureti Var. Lect. 28 = p. 155 Teubn.).

44

13. Incrediblli sum sollicitudïne de tua valetudïne (Cic. Fam. 16,

humäni (Sen. Controv. 10, praef. 6 = p. 462, 6).

3.Superbiae crudelitatïque, etsi serae, non levés tarnen veniunt poenae (Liv. 3, 56, 7).

4.Artes liberales.

5. Cari sunt parentes, cari libëri, propinqui, familiäres (Cic. Off. 1, 17, 57).

6.Apud Herodötum, patrem historiae, sunt innumerablles fabulae (Cic. Leg. 1,1, 5).

9.Non semper similes parentibus libëri nascuntur (Calpurn. Declam. 2 = p. 523 Lemaire).

10.Honos alit artes, omnesque incenduntur ad studia gloria (Cic. Tusc. 1, 2, 4).

11.Fortunae filius! Omnes clamant (Ног. Sat. 2, 6, 49).

12.Omnes trahimur et ducïmur ad cognitiönis et scientiae cupiditätem (Cic. Off. 1, 6, 18).

13.Ad nova omnes concurrunt (B. 60).

14.Omnes Boeöti magis firmitäti corpöris, quam ingenii acumini

serviunt (Nep. 7, 11, 3).

15. Carne ferae sedant jejuniä, пес tarnen omnes (Ov. Met. 15, 83).

91.

1.Similia délectant (Sen. Ep. 109, 10).

2.Neminem excelsi ingenii virum humilia délectant et sordida (Sen. Ep. 39, 2).

10.Omnia in omnibus vitia sunt, sed non omnia in singulis exstant (Sen. Ben. 4, 27, 3).

11.Non omnia in omnibus locis nascuntur (PI. N. H. 16, 31, 134).

45

12.Sunt omnia facilia naturae (Sen. N. Q. 3, 30, 1).

13.Inopiae desunt multa, avaritiae omnia (Syr. 267).

14. Fata regunt orbem; certa stant omnia lege (Manil. Astr. 4, 14).

15.Vanitatum vanitas; omnia sunt vana; Nil sub sole stabile

In vita humana (Hymnus medii aevi).

16.Omnia praeclara rara (Cic. Lael. 21, 79).

17.Amicorum sunt communia omnia (Cic. Off. 1, 16, 51).

18.Castis omnia casta (B. 452).

19.Pecuniae obediunt omnia (B. 2519).

20. Ex avaritia omnia scelera ac maleficia gignuntur (Cic. R. A. 27, 75).

92.

1. Sunt molles in calamitate mortalium animi (Tac. Ann. 4, 68).

2.Cuncta mortalium incerta (Tac. Ann. 1, 72).

3.Mortale est omne mortalium bonum (Sen. Ep. 98, 9).

93.

p. 142).

12.Jovem unum omnium deorum et hominum regem esse, omnes docti indoctique consentiunt (Cic. Reip. 1, 36, 56).

13.Pecunia omnium dignitatem exaequat (Cic. Att. 4, 15, 7).

14.Imprimis avaritiam fuge, malorum omnium originem atque fundamentum (Poggio).

94.

1.О Fortuna, viris invldä fortibus! Quam non aequa bonis

Praemia divldis! (Sen. H. F. 525).

46

2.Currit mortalibus aevum (Sil. It. 15, 63).

3.Pants erat primis virldes mortalibus herbae (Ov. F. 4, 393).

4.Natürä quidem omnibus novitatis incrementis adversä nobilïtas (Quint. Decl. 3, 18= p. 62 Lemaire).

5.Non omnibus unum est, quod placet (Petron. Fragm. 35).

9.Ne Juppïter quidem omnibus placet (B. 1999).

10.Breve et irreparablle tempus Omnibus est vitae (V. Aen. 10, 467).

11.Sol omnibus lucet (Petron. 100).

12.Nullä lex satis commödä omnibus est (Liv. 34, 3, 5).

13.Mare quidem commune certum est omnibus (PI. Rud. 975).

95.

p. 57 Lemaire).

6.Deos esse et non neglegere humänä, fremunt, et superbiae

crudelitatlque, etsi seras, non levés tarnen venire poenas (Liv. 3, 56, 7).

7. Ne mediclnä quidem morbos insanabïles vincit; tarnen adhibë-

9.Mortäles laetos vinum facit atque facëtos (B. 1896).

10.Servos fidèles liberalîtas facit.

11. Aratöres agros latos ac fertiles desërunt (Cic. Verr. 3, 51, 120).

12.Cannenses campos acervi Romanorum corpörum tegunt (Liv. 22, 59, 8).

15.Omnes humänos sanat mediclnä dolöres;

Solus amor morbi non amat artiflcem (Prop. 2, 1, 57).

16.Omnes adhibet machinas (B. 2383).

17.Non in omnes omnia conveniunt (Cic. R. Aam. 42, 122).

18.Omnes perturbationes anïmi morbos philosöphi appellant (Cic. Tusc. 3, 4, 9).

19.Quam inlqui sunt patres in omnes adolescentes judïces (Ter. Heaut. 213).

96.

47

9.Omnia mors aequat (Claud. Rapt. Pros. 2, 302).

10.Vitium est omnia credere, vitium nihil credere (Ps. Sen. de mor. 77).

11.Labor omnia vincit impröbus (V. Georg. 1, 145).

12.Non omnia possumus omnes (V. Eel. 8, 63).

13.Nemo omnia potest scire (Varr. R. R. 2, 1, 2).

14. Omnia tempus revelat (Tertull. = 0. 343).

15.Multi multä sciunt, nemo omnia (B. 1925).

16.Fata manent omnes, omnes exspectat avärus Portitor, et turbae vix satis ana ratis.

Tendlmus hue omnes, metam properamus ad imam,

Omnia sub leges mors vocat atra suas (Cons, ad Liviam 357).

97.

1.Non votis neque suppliciis muliebribus auxilia deorum parantur (Sail. Cat. 52, 29).

2. Vesdmur bestiis et terrênis et aquatilibus et volatilibus (Cic. N.

Прилагательные третьего склонения одного окончания (§ 91). 98.

1.Lacérât anïmum et premit frequens meritorum commemoratio (Sen. Ben. 2, 11, 1).

2.Nemo nascitur dives (Sen. Ep. 20, 13).

7, 26).

7. Non semper temerltas est felix (Liv. 28, 42, 7). 8. Nemo malus —felix (Juv. 4, 8).

48

9.Démens est, qui perstat in errore (Sen. Ben. 4, 36, 3).

10.Uno namque modo vina Venusque nocent:

Multos caecus amor cogit sécréta fateri;

Arcänum démens detëgit ebriëtas (Anth. 535 Meyer).

IL Mundus est ingens deorum omnium templum (Sen. Ep. 90, 28).

12.Vincit malos pertlnax bonïtas (Sen. Ben. 7, 31, 1).

13.Nihil est tam fallax, quam vitä humänä, nihil tarn insidiösum

(Sen. Ad Marc. 22, 3).

14. Dissolvit protïnus legem judex misericors (Syr. = H. 152).

15.Victoria natürä insölens et superbä est (Cic. Marc. 3, 9).

16.Veritätis simplex oratio est (Sen. Ep. 49, 12).

17.Impudens est, qui pro beneficio non gratiam, verum mercëdem postulat (Cic. Inv. 2, 39, 115).

99.

1. Magnas inter opes inops (Ног. С 3, 16, 28).

6.Exiguum malum —ingens bonum (B. 1033).

7.Felix, qui nihil débet (B. 1118).