Латинский язык / Соболевский С.И. Хрестоматия для переводов с латинского языка на русский

29, 6).

12.Ut ventum Romam est, prius sociorum legati, quam regis, auditi sunt (Liv. 32, 37, 1).

484.

Aperio. Operio. Comperio. Reperio.

1.Re ipsa reppèri, facilitate nihil esse homini melius neque dementia (Ter. Ad. 5, 4, 6 = 860).

2.Octaviänus Augustus auxit ornavitque Romam aedificiis multis, isto glorians dicto: „Urbem lateritiam reppêri, relinquo marmoream" (Aurel. Viet. Epit. 1, 21).

3.Quomödo lucem diemque omnibus hominibus, ita omnes terras

6.Stadium centum viginti quinque nostros effïcit passüs, hoc est, pedes sexcentos viginti quinque. Posidonius (dicit), non minus

quae non multum recêdunt a veritate, observationibus nobis compertä. Nubes enim in summa altitudine a terra ascendunt circlter triginta milia pedum; nee alia ferme est mensürä Posidonii in quadraginta stadiis (Brotier) (Plin. N. H. 2, 23 (21), 85).

7. Opertä quae fuere, apertä sunt (Plaut, Capt. 521).

8.Compertum est, in bello plurimum ingenium posse (Sail. Cat. 2,2).

9.Magnus est in republica campus, multis apertus cursus ad laudem (Cic. Phil. 14, 6, 17).

10.Quia voluntas, taeïtis nobis, intellëgi non potest, verba reperta sunt (Cic. Caecina, 18, 53).

11.Adulatio quam similis est amicitiae! Non imitatur tantum illam, sed vincit et praetërit. Apertis ас propitiis auribus recipitur (Sen. Ep. 45, 7).

240

485.

Haurio.

1. Multos imperitos nandi aut invalïdos, graves lorîcis aliisque tegminibus, hausere gurgltes (Liv. 5, 38, 8).

2. Effüsä flammä uno repente omnia incendio hausit (Liv. 30, 6, 5).

3.Caesä aut haustä flammis quadraginta milia hominum sunt (Liv. 30, 6, 8).

4.Multi (équités) fugientes interfecti (sunt); nee ferro tantum peri-

ёге, sed, in paludes quidam conjecti, profundo limo cum ipsis equis hausti sunt (Liv. 31, 37, 8).

5.Quum tantum laböris exhaustum sit et ad finem jam opëris tandem perventum, relinquendäne haec censetis? (Liv. 5, 5, 6).

486.

Saepio.

1. Cur armatorum corona senatus saeptus est? Caritâte te et benevolentiâ civium saeptum oportet esse, non armis (Cic. Phil. 2, 44, 112).

2.Expugnate Nolam, campestrem urbem, non flumine, non mari saeptam (Liv. 23, 45, 10).

487.

Sentio.

1.Sensi ego in optimo filio, tu in exspectatis ad amplissimam dignitatem fratribus, Scipio, mortem omni aetâti esse communem (Cic. Sen. 19, 68).

2.Omnibus aut ipse affui cladibus, aut, quibus afui, maxime unus omnium eas sensi (Liv. 26, 41, 11).

488.

Vincio.

1.Caesar suos praemiis, adversarios clementiae specie devinxerat (Cic. Phil. 2, 45, 116).

2.Viros optimos summo beneficio in perpetuum tibi tuisque devinxeris (Cic. Fam. 13, 7, 5).

3.Habetis libertâtem, quam petistis: foro medio, luce clarâ, viden-

489.

Salio (De-silio).

1.Rex quoque in periculo fuit. Salüti fuit eques, qui raptim ipse desiluit pavldumque regem in equum subjecit (Liv. 31, 37, 9).

Отложительные глаголы.

ВТОРОЕ СПРЯЖЕНИЕ (§ 291).

491.

Fateor.

1.Quum id posset infitiari, repente praeter opinionem omniumconfessus est (Cic. Catil, 3, 5, 11).

2.Se ab reo pecuniam, quum judex esset, clam accepisse, confessus est (Cic. Cluent. 31, 85).

492.

Reor.

1.Hoc verbum in pectus Jugurthae altius, quam quisquam ratus erat, descendit (Sail. Jug. 11, 7).

2.Sed eä res longe aliter, ас ratus erat, evënit (Sail. Jug. 7, 3).

ТРЕТЬЕ СПРЯЖЕНИЕ (§ 292).

493.

Fangor.

1.Nemo parum diu vixit, qui virtutis perfectae perfecto functus est munëre (Cic. Tusc. 1, 45, 109).

3.Cogita, nullis defunctum malis afflci: ilia, quae nobis infëros faciunt terribïles, fabulam esse, nullas imminêre mortuis tenëbras, nee carcèrem, nee flumina igne flagrantia, nee obliviönis amnem, nee tribunalia et reos et in illä übertäte tarn laxâ ullos itërum tyrannos. Luserunt istä poëtae, et vanis nos agitavere terroribus (Sen. Ad Marc. 19, 4).

4.Apud quasdam gentes scimus adhuc legem servari, ut a propinquis suis consumantur defuncti, adeo quidem, ut objurgentur

242

5.Uxorem vivam amare voluptas est, defunctam religio (Statius, Silv. 1. 5, prooem. = p. 125 ed. Baehrens).

494.

Loquor.

1.Nam nulli tacaisse nocet, nocet esse locutum (Dion. Cato 1, 12).

2.Nonne, si locuturus es cum aliquo quamlibet docto, uno tarnen,

minus commoveris, quam si cum multis, vel indoctis? (Plin. Ep. 7, 17, 8).

3.О quotiens et quae nobis Galatea lociitd est! ((V. Eel. 3, 72).

4.Xenophontis voce Musas quasi locutas (esse), ferunt (Cic. Orat.

19, 62).

5. Saepe etiam stultus fuit opportunà locutas (Erasmus, Adagia,

p. 676).

6.Latine Apollo nunquam locutus est (Cic. Div. 2, 56, 116).

7.Dulcia atque amärä apud te sum elocutus omnia (PI. Pseud. 694).

495.

Sëquor.

1. Fortuna, ut saepe alias, virtutem est secütä (Liv. 4, 37, 7).

2.Mira cano: sol occubuit, nox nullä secutä est (K. 1554).

3.Senectus nos in cursu, a tergo insëquens, necopinantes assecutä est (Cic. Tusc. 1, 39, 94).

4. Et sine sapientia et sine eloquentia et sine ullo vero bono multi eä, quae vulgo habentur amplissimä, et olim consecuti sunt, et cotidie consequuntur (Muretus, Ep. 94, p. 143).

5.Reliquïmus omnia et secuti sumus te.

6.Nemo, qui fortitudïnis gloriam consecutus est insidiis et mali-

tiä, laudem est adeptus (Cic. Off. 1, 19, 62).

7.Leonides, Alexandri paedagögus, quibusdam eum vitiis imbuit, quae robustum quoque et jam maximum regem ab ilia institu-

tiöne puerlli sunt persécuta (Quint. 1, 1, 9).

8.Alexander perculsos hostium fudit, fugientes prudentius, quam avidius, persecutus est (Curt. 4, 16, 29).

9.Extremus elephantorum dies fuit, in quo admiratio magnä vulgi atque turbae, delectatio nullä exstïtit. Quin etiam misericordiä

10.Qui pro republica vitam ediderunt, nunquam, mehercule, eos mortem potius, quam immortalitâtem, assecutos putavi (Cic. Plane. 37, 90).

11.Illi impii, quos ceddistis, etiam ad infëros poenas parricidii luent; vos, qui extremum spirïtum in victoria effudistis, piorum estis sedem et locum consecuti (Cic. Phil. 14, 12, 32).

12.Pro mortäli condicione vitae immortalitätem estis consecuti (Cic. Phil. 14, 12, 33).

496.

Queror.

497.

4.Terra nos nascentes excïpit, natos alit semelque edltos sustînet semper, novissime complexä gremio (Plin. N. H. 2, 63, 154).

3.Iniquum est collapsis manum non porrigêre: commune hoc jus generis humani est (Sen. Contr. 1, 1, 14 = p. 75, 8).

4.Linguä lapsä verum dicit (B. 1667).

5.In aliquantum jam altitudïnis excitata erant moenia, quum subito

collapsä ruina sunt (Liv. 29, 18, 17).

6.Lucretiâ cultrum, quern sub veste abdltum habebat, eum in corde deflgit, prolapsäque in vulnus, moribundä cecïdit (Liv. 1, 58, 11).

7.Nunquam in solldo stetit superbä félicitas, et ingentium imperiorum magnä fastigiä obliviöne fragilitätis humanae collapsä sunt (Sen. Suas. 2, 3 = p. 13, 20).

499.

Nitor.

1.Nihil rerum mortalium tarn instabile ac fluxum est, quam famä potentiae non suä vi nixae (Tac. Ann. 13, 19).

2.Milites, genu dextro innixi, nutum consulis ad consurgendum exspeetabant (Liv. 8, 9, 14).

244

500.

Utor.

qui eâdem saevitiâ usi sunt, nisi dedôcus sibi atque illis gloriam peperére (Tac. Ann. 4, 35).

4.Difficilius est temperare felicitàti, quâ te non putes diu usurum (Tac. Hist. 2, 47).

501.

Ag-grëdior. In-grëdior. E-grëdior. Di-grëdior. Pro-grëdior.

1.О fortunate, nescis, quid mali praeterieris, qui nunquam es ingressus mare! (Тег. Нес. 3, 4, 4,= 418).

2.Tribuni plebis dixerunt, nihil non aggressuros homines, si magnä

conätis magnä praemia proponantur (Liv. 4, 35, 7).

3.In eundem portum, ex quo eramus egressi, magnâ jactati tempestate, confugïmus (Cic. Tusc. 5, 2, 5).

4.Galli, silentio ex castris egressi, ad campestres munitiönes accêdunt (Caies. B. G. 7, 81, 1).

5.Conjux Darêi receperat in sinum filium, nondum sextum annum

aetâtis egressum, in spem tantae fortunae, quantam pater ejus paulo ante amiserat, genitum (Curt. 3, 11, 24).

6. Scipio cum magna caede hostium urbem est ingressus (Liv. 24, 41, 9).

7.Pelopldas in proelio, procul digressus a suis, conjectu telorum confossus concldit (Nep. 16, 5, 4).

8.Nihil est pejus iis, qui, paulum aliquid ultra primas littëras pro-

gressi, falsam sibi scientiae persuasiönem induerunt (Quint. 1, 1, 8).

9. Frequenter irrita est ejus voluntas, qui non, quae facilia sunt, aggredïtur, sed vult facilia esse, quae aggressus est (Sen. Ira 3, 7, 1).

502.

Patior.

1. Maximum solacium est cogitare, id sibi accidisse, quod ante se

passi sunt omnes, omnesque passuri (Sen. Ad Polyb. 1, 3). 2. О socii, — neque enim ignâri sumus ante malorum,—

О passi graviora, dabit deus his quoque finem (V. Aen. 1,198). 3. Utllis interdum est ipsis injuria passis (Ov. Her. 17, 187).

4. Quam multä passus est Ulixes in illo errôre diuturno! (Cic. Off. 1, 31, 113).

'245

5. Virgo Vestälis Claudia, patrem complexä triumphantem,v ab inimlco tribüno plebei de curru deträhi passa non est (Cic. Cael. 14, 34).

503.

Morior.

1.Nil unquam peccavit, nisi quod mortuä est (Inscriptio).

2.Passer mortuus est meae puellae, Passer, deliciae meae puellae;

Quem plus illä oculis suis amabat (Catull. 3, 1).

3.Jacet corpus dormientis, ut mortui; viget autem et vivit animus (Cic. Div. 1, 30, 63).

4.Vixi, quemadmödum volui; quare mortuus sim, nescio (Inscriptio sepulchralis).

5.Nam videbar somniare me ego esse mortuum (Ennius apud Cic. Acad. 2, 16, 51=Diehl p. 49).

6.Ajunt, Graecam Latinamque linguam jam pridem mortuas esse. Ego eas nunc demum non tantum vivëre et vigêre contendo, sed, si in tralatione perstandum est, firmä valetudlne uti, postquam

esse in potestäte plebis desierunt (Mureti Or 17 = ν. 2, p. 160).

7.Ave, imperator, morituri te salütant (Suet. Claud. 21).

8.Spes bonä dat vires, animum quoque spes bonä firmat;

10.Medici nunquam aegris dicunt, illo morbo eos esse morituros (Cic. Div. 2, 25, 54).

11. Eo ipso die puer ante noctem mortuus est (Cic. Cluent. 9, 27).

12.Uli sunt mortui scelëris tui testes (Cic. Verr. 5, 46, 121).

13.Nullä sum, nullä sum, totä, totä occldi, cor metu mortuum est, membra misèrae tremunt (Plaut. Cas. 621).

14.Valet apud nos clarorum hominum et bene de republica meritorum memoriä etiam mortuorum (Cic. Sest. 9, 21). /

15.Tu ilium amas mortuum (Cic. Phil. 2, 43, 110).

16.Condiunt Aegyptii mortuos et eos servant domi, Persae etiam

cera circumlltos condunt (Cic. Tusc. 1, 45, 108).

17.Vulgus existimat, mortuorum animas circa tumülos et corporum suorum reliquias oberrare (Lactant. 2, 2 = p. 63 Gersdorf).

18.Bene fecit Regulus, quod est mortuus (Plin. Ep. 6, 2, 4).

19.Tiberius tertio et vigesimo imperil anno, aetätis septuagesimo

octavo, ingenti omnium gaudio, mortuus est in Campania (Eutr. 7, И).

504.

Adipiscor.

1.Nihil est virtute amabilius; quam qui adeptus erit, ubicunque erit gentium, a nobis diligetur (Cic. N. D. 1, 44, 121).

246

2.Lentulus summos honores a populo Romano adeptus est (Cic. Cluent. 42, 118).

3. Nihil aeque gratum est adeptis, quam concupiscentibus (Plin. Ep. 2, 15, 1).

4.Nemo, qui fortitudinis gloriam consecutus est insidiis et malitiä, laudem est adeptus (Cic. Off. 1, 19, 62).

5. Si amicitiam tuam его adeptus, me bonum amlcum habebis (Nep. 2, 9, 4).

505.

Experglscor.

1.Subito experrectus sum, epistulâ tua accepta, et tarn bellum somnium perdidi (Sen. Ep. 102, 2);

2.Sero experrectus es (Sen. Ep. 122, 10).

506.

Nanciscor.

I.Milvo est quoddam bellum quasi naturäle cum corvo: ergo alter alterlus, ubicunque nanctus est, ovä frangit (Cic. N. D. 2, 49, 125).

507.

Nascor.

= 351).

4.Feliciores sunt, qui vixerunt, quam qui nee nati sunt nee nascentur unquam (Erasm. 1, 156).

5. Ita vixi, ut non frustra me natum existlmem (Cic. Senect. 23, 84).

6. Decessit Alexander mense uno minus annos très et triginta natus, vir supra humänam potentiam magnitudïne animi praedltus (Just. 12, 16, 1).

7. Apri — animal propter convlvia natum (Juv. 1, 141). 8. Optima Grajorum sententiä, quippe homini ajunt

Non nasci esse bonum, natum aut cito morte potiri (Auson.

108Lemaire).

12.Hic domus Aenêae cunctis dominabitur oris,

Et nati natorum, et qui nascentur ab Ulis (V. Aen. 3, 97).

247

13.Si mortuorum aliquis miserêtur, et non natorum misereâtur (Sen. Ad Marc. 19, 5).

14.Venus ex mari nata est (Lamblnus ad Ног. Od. 1, 3, 1).

15.Nemo tam pauper esse potest, quam natus est (Minuc. Fei. Oct.

36, 5).

16.Humana matre natus, humäno patre,

Mirari non est aequum, sibi si praetlmet (Pl. Amph. Prol. 28).

et in Picêno agro non pedes, non manüs habentem natum (Liv. 34, 45, 6—7).

18.Quidquid est natum, morïtur. Qujdquid moritur, natum erat (Sen. De remed. fort. 2, 6).

19.Ut aliarum nobis rerum innätä dulcedo est, sic amicitiae (Sen.

Ер. 9, 17).

20. Sermone eo debemus uti, qui innatus est nobis (Cic. Off. 1,

31, 111).

21.Omnes, quicunque nati sunt eruntve, non solum misëri, sed etiam semper miseri. Quoniam etiam mortui miseri sunt, in miseriam nascimur sempiternam (Cic. Tusc. 1, 5, 9).

22.Malo astro natus est (Petron. 134).

25.Amisisti matrem statim natä, immo dum nascêris; crevisti sub noverca (Sen. Ad Helviam, 2,4).

26.Quidam de partu uxoris mathematïcum consuluit. Is respondit, vijum fortem nasciturum et parricldam (Quint. Excerpta declam., v. 5, p. 416 Lemaire).

508.

Obliviscor.

1.Obllti salütis meae, de vobis ac de vestris libêris cogitate (Cic. Catil. 4, 1, 1).

2.Nee vero quemquam senem audivi oblitum, quo loco thesaurum obruisset (Cic. Sen. 7, 21).

509.

Proficiscor.

1.P. Lentülum patrem Rhodi esse ajunt, Alexandrêae filium, Rhodoque Alexandream C. Cassium .profectum esse constat (Cic. Att. 11, 13, 1).

248

510.

2. Quum bene nos, Jupplter, juvisti, dique alii omnes, vobis habeo

3.Caesar non solum publicas, sed etiam privatas injurias ultus est (Caes. B. G. 1, 12, 7).

4.Non, hercle, is sum, qui sum, ni hanc injuriam meque ultus fuero (PI. Men. 472).

511.

Revertor.

1.Quum per insulas in Asiam naviganti mihi nuntiatum esset, Rhodios naves complures instructas et paratas in aqua habere, Rho-

5.Principes civitätum, qui ante fuerant, ad Caesarem reverterunt (Caes. B. G. 1, 31, 1).

6.Philosöphi nobilissimi innumerablles, semel egressi, nunquam domum reverterunt (Cic. Tusc. 5, 37, 107).

7.Legâti, qui missi in Macedoniam erant, jam reverterant Romam (Liv. 41, 19, 4).

9.Sulla, Athenas reversus, in principes seditiönis et noxios animadvertit (Granius Licinianus, p. 24, 3).

512.

Paciscor.

1.His malis fracti, Lacedaemonii in annos triginta pepigerunt pacera (Justin. 3, 7, 1).

513.

Defetiscor. Fessus.

L Ego vapulando, ille verberando usque ambo defessi sumus (Ter. Ad. 2, 2, 5 = 213).

2. Detur aliquando otium quiesque fessis! (Sen. H. F. 925).

249